ضرب‌المثل‌های هلندی

ضرب‌المثل‌های هلندی و مترادف آن به‌فارسی

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

A

• Als twee honden vechten om een been, loopt de derde er mee heen.

• ترجمه: «تا دوسگ بر سر استخوانی نزاع می‌کردند، سومی دوید و آن‌را برد.»
  • مترادف فارسی: «دونفر دزد خری دزدیدند// سر تقسیم به ‌هم جنگیدند// آن‌دو بودند چوگرم زدوخورد// دزد سوم خرشان را زد و برد» ایرج‌میرزا

B

• Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.

• ترجمه: «پرنده‌ای در دست بهتر از ده در هوا است.»
  • مترادف فارسی: «گنجشک نقد به‌از طاووس نسیه.» قابوس‌نامه
• Blaffende honden bijten niet.

• ترجمه: «سگ‌های واق واق کننده گاز نمی‌گیرند.»
  • مترادف فارسی: «سگ لاینده گیرنده نباشد.»

D

• Daar is geen rook zonder vuur.

• ترجمه: «هیچ دودی بدون آتش نیست.»
  • مترادف فارسی: «هیچ دودی بی آتشی نیست.» (چیزی پنهان نمی‌ماند)
• Dat is de doos van Pandora.

• ترجمه: «آن صندوق پاندورا است.»
  • مترادف فارسی: «اندرین صندوق جز لعنت نبود.»
• De appel valt niet ver van de boom.

• ترجمه: «سیب از درخت بدور نیفتد.»
  • مترادف فارسی: «میوه از درخت دور نمی‌افتد.»
  • مترادف فارسی: «خوشه از خرمن دور نمی‌افتد.»
• De berg heeft een muis gebaard.

• ترجمه: «کوه موشی زایید.»
  • مترادف فارسی: «کوه‌کندن و موش برآوردن.»
• De een z'n dood is een ander z'n brood.

• ترجمه: «مرگ یکی، نان دیگری است.»
  • مترادف فارسی: «مرگ خر عروسی سگ است.»
  • مترادف فارسی: «تا نمیرد یکی به‌ناکامی// دیگری شادکام ننشیند» سعدی
• De ezel geboren is, most ezel sterven /zal geen paard sterven.

• ترجمه: «آن‌که خر زاده شده، باید خر هم بمیرد/ نباید اسب بمیرد.»
  • مترادف فارسی: «خری زاد و خری زید و خری مرد.»
• De morgenstond heeft goud in de mond.

• ترجمه: «صبح‌گاهان زر در دهان دارد.»
  • مترادف فارسی: «سحرخیز باش تا کامروا باشی!»
• De pen is machtiger dan het zwaard.

• ترجمه: «قلم قدرت‌مندتر از شمشیر است.»
  • مترادف فارسی: «قلم از شمشیر تیز برنده‌تر است.»
• De schepen achter zich verbranden.

• ترجمه: «کشتی‌های پشت سر را سوزاندن.»
  • مترادف فارسی: «پل پشت‌سر را خراب کردن.»
• Die het eerst komt, die het eerst maalt.

• ترجمه: «آن‌که اول آید، اول هم آسیا کند.»
  • مترادف فارسی: «آسیا به‌نوبت.»
• Door dick en dun.

• ترجمه: «از میان کلفت و نازک (سخت و نرم) گذشتن.»
  • مترادف فارسی: «خود را به ‌آب و آتش زدن.»

E

• Een appeltje voor de dorst.

• ترجمه: «سیبی برای تشنگی.»
  • مترادف فارسی: «پول سفید برای روز سیاه خوب است.»
• Een ezel stoot sich geen twee malen aan een’ steen.

• ترجمه: «خر هرگز پایش دوبار به یک سنگ نمی‌خورد.»
  • مترادف فارسی: «خر که یک‌بار پایش به ‌چاله رفت، دیگر از آن راه نمی‌رود.»
• Een rotte appel in de mand, // maakt al het gave fruit te schand

• ترجمه: «یک سیب فاسد، بقیه میوه‌های هم‌جوار خود را هم خراب می‌کند.»
  • مترادف فارسی: «یک بز گر گله را گـَرگین کند.»
• Één zwaluw maakt nog geen zomer.

• ترجمه: «یک پرستو تابستان نیاورد.»
  • مترادف فارسی: «از یک پرستو تابستان نشود/ با یک گل بهار نمی آید.»

G

• Geen twee katten aan eén muis // Geen twee vrouwen in een huis

• ترجمه: «مبادا یکی موش و دو گربه تنها// مبادا دو زن در یکی خانه باهم.»
  • مترادف فارسی: «خانه‌ای را که دو کدبانو است، خاک تا زانو است.»
  • مترادف فارسی: «خانه به‌ دو کدبانو نارفته بماند.» قابوس‌نامه
• Geen vlieg kwaad doen kunnen.

• ترجمه: «به مگس هم آزارش نرسد.»
  • مترادف فارسی: «آزارش به مورچه نمی‌رسد.»

H

• Het doel heiligt de middelen.

• «هدف وسیله را توجیه می‌کند.»
• Het hemd is nader dan de rok.

• «اول خویش سپس درویش.»
• Het is niet alles goud wat er blinkt.

• «هر درخشنده‌ای طلا نبود.»
• Het oog van den meester maakt het paard vet.

• «چشم صاحب اثر دیگری دارد.»

Het oog van den meester is de beste haver voor de paarden.

• «نفس ارباب بهتر از نواله جو است.»
• Hij gaat van een olifant zwanger, en brengt eene vlieg voort.

• «کوه البرز، پس از درد فراوان موش زائید!»
• Hij hefft een blok aan et been.

• «طوق لعنتی به‌گردن داشتن.» (کنایه از متأهل بودن است)
• Hij maakt van elke mug een olifant.

• «از کاه کوهی ساختن.»
• Hoge bomen vangen veel wind.

• «سپیدار مانده‌ست بی‌هیچ‌چیز// ازیرا که بگزیده مستکبری را» ناصرخسرو
• Holle vaten klinken het hardst.

• «در خم ِ خالی صدا بیشتر می‌پیچد.»

I

• In het land der blinden is éénoog koning.

• «در شهر کوران یک‌چشمی پادشاه است.»
• In troebel water is het goed vissen.

• «بهتر گیرند صید ز‌آب گل‌آلود.»
• «دزد بازار آشفته می‌خواهد.»

J

• Je moet een gegeven paard niet in de mond kijken.

• «دندان اسب پیش‌کشی را نمی‌شمارند.»
• Je moet geen slapende honden wakker maken.

• «فتنه در خواب است بیدارش مکن!»
• «فتنهٔ خفته را مکن بیدار!»
• Jobsgeduld.

• «صبرِ ایوب داشتن.»

M

• Men roept den ezel niet tot hove, dan als hi wat draghen moet.

• ترجمه: «کسی خر را به کاخ دعوت نمی‌کند مگر برای باربری.»
  • مترادف فارسی: «خر را که به‌عروسی می‌برند، برای خوشی نیست، برای آب‌کشی است.»
  • مترادف فارسی: «خران را کسی در عروسی نخواند// مگر وقت آن کآب و هیزم نماند» نظامی

O

• Olie in het vuur gieten.

• «آتش را به‌روغن نتوان نشانید.»

S

• Spreken is zilver, zwijgen is goud.

• «اگر گفتن سیم باشد، خموشی زر است.»
• «اگر حرف از نقره است، خاموشی از طلاست.»
• Stel niet uit tot morgen, wat je vandaag kunt doen.

• «کار امروز به‌فردا میفکن!»

T

• Twee kraeyen met en schoot schieten.

• Twee vliegen in een klap slaan.

• «با یک تیر دو نشان زدن.»
• «با یک گز دو فاخته زدن.»

U

• Uit het oog, uit het hart.

• «از دل برود هر‌آنکه از دیده برفت.»
• «هر که از چشم دور، از دل دور.»

V

• Van Scylla in Charybdis vervallen.

• «از ترس جهنم به مار غاشیه پناه ‌بردن.»
• «از ترس عقرب جراره به مار غاشیه پناه‌ بردن.»
• «از بیم مار در دهن اژدها رفتن.»
• Vis nog vlees zijn.

• «به مارماهی مانی، نه این تمام و نه آن// منافقی چه‌کنی؟ مار باش یا ماهی» کلیله و دمنه
• Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.

• «جام در راه است.»

W

• Wie het laatst lacht, lacht het best.

• «از پی هر گریه آخر خنده‌ایست// مرد آخربین مبارک بنده‌ایست» مولوی
• Wie wind zaait, zal storm oogsten.

• «هر که باد بکارد، طوفان درو خواهد کرد.»

Z

• Zend een’ ezel naar Liefland, hij zal giegagen, als hij t’ huis komt.

• Zend men een’ ezel naar Parijs, men krijgt hem weder, even wij.

• «خر عیسی گرش به‌مکه بری// وقت برگشت هنوز خر باشد» سعدی
• Zij loopen met de hazen, en jagen met de honden.

• «به‌ آهو می‌گوید بدو، به ‌تازی می‌گوید بگیر.»
• «شریک دزد و رفیق قافله.»
• «با گرگ دنبه خوردن، با چوپان گریه کردن.»
• Zoals de ouden zongen, piepen de jongen.

• «مکن در این چمنم سرزنش به خودرویی// چنانکه پرورشم میدهند می‌رویم» حافظ
• Zo gewonnen, zo geronnen.

• «بادآورده را باد می‌برد.»
• Zolang er leven is, is er hoop.

• «آدم به‌ امید زنده است.»
• Zo vader, zo zoon.

• «تره به ‌تخمش میره، حسنی به ‌باباش.»