آموزش

آموزش (واژگان هم‌معنا: تعلیم، تحصیل) فرایند آسان‌سازی یادگیری یا فراگیری دانش، مهارت‌ها، ارزش‌ها، باورها و عُرف‌هاست. روش‌های آموزش دربرگیرندهٔ قصه‌گویی، گفتگو، تدریس، پرورش و پژوهش هدایت‌شده است.

ز گهواره تا گور دانش بجو.
~ محمد بن عبدالله

آموزش، پشتگرمی می‌پرورد. پشتگرمی، اُمید می‌کارد. امید، صٌلح بار می‌آورد.
~ کنفوسیوس

گفتاوردها

الف

• «قویاً معتقدم که خود-آموزی تنها نوع آموزش موجود است.»
  • آیزاک آسیموف
• «آموزش آن چیزی است که فرد پس از فراموشی آنچه در مدرسه آموخته، به یاد می‌آورد.»
  • آلبرت اینشتین
• «هنر والای آموزگاری این است که خرسندی از بیان خلاق و دانش را بیدار کند.»
  • آلبرت اینشتین
• «من به‌این موضوع اعتقاد راسخ دارم که تنها یک‌راه برای خلاصی از شر سرمایه‌داری وجود دارد: برقراری اقصادِ سوسیالیستی به‌یاری آموزش و پرورشی درخورِ تحقق اهداف سوسیالیستی. در چنین ساختاری ابزار تولید وفرآورده‌های آن، به‌کل جامعهٔ تعلق داشته و مصرف آن نیز طبق برنامه خواهد بود.»
  • آلبرت اینشتین
• «به دنیا نیامدن بهتر از تعلیم نیافتن و نادان ماندن است زیرا جهالت ریشه همه بدبختی‌هاست.»
  • افلاطون بدون منبع
• «زن و فرزندان خود را از تحصیل دانش و کسب پرورش باز مدار تا غم و اندوه بر تو راه نیابد و در آینده پشیمان نگردی.»
  • پندنامه آذرآباد
• «افرادی که بزرگ‌ترین خدمت را به علم و فرهنگ نموده‌اند، نویسندگان و محققانی بوده‌اند که در انزوا می‌زیسته‌اند و هرگز در مباحثات دانشگاهی شرکت نکرده و حقایق صد در صد اثبات نشده را در آکادمی‌ها ابراز نداشته‌اند.»
  • ولتر
• «اگر مادر نباشد، جسم انسان ساخته نمی‌شود و اگر کتاب نباشد، روح انسان پرورش نمی‌یابد.»
  • پلوتارخ
• «اولین قوه عاقله ترقی و تعالی مملکت، مدرسه است.»
  • بیسمارک
• «اندازهٔ واقعی آموزش‌یافتگی تو، آن چیزی نیست که می‌دانی، بلکه این است که چطور دانسته‌هایت را با دیگران سهیم شوی.»
  • کنت نربرن
• «اصولی‌ترین و بنیادی‌ترین درس‌ها برای هر کودکی که امروز وارد کلاس اول دبستان می‌شود جدای از این‌که باید زبان مادری را آموزش ببیند آموزش محیط زیست است و این‌که چطور با زمین و هستی تعامل برقرار کند مهم است. زندگی همه افراد پیامد و تابعی از آموزش است تا آموزش، درست و اصولی نشود زندگی افراد درست نخواهد شد، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهم‌ترین رکن است.»
  • محمدهادی محمدی
• «امید اصلی یک ملّت در آموزش شایستهٔ جوانانش جای دارد.»
  • دسیدریوس اراسموس
• «آموزش گذرنامهٔ آینده است، فردایی که وابسته به آنانی است که امروز برای آن آماده می‌شوند.»
  • مالکوم ایکس
• «اگر کسی آموزش را نادیده بگیرد، تا پایان زندگی‌اش لنگ گام برمی‌دارد.»
  • ارسطو
• «آموزش و پرورش ابزاری برای بهبود زندگی دیگران و برای بر جای گذاشتن اثری روی جامعه‌ات و جهان بهتر از آنچه ساخته‌ای است.»
  • ماریان ایدلمان
• «زنی که گوهر تعلیم و تربیت نخرید/ فروخت گوهر عمر عزیز را ارزان.»
  • پروین اعتصامی

در تعلیم و تربیب

سه گونه بود رواج عقیده در عالم		که مرد از آن سه سری جست و پیروان اندوخت
یکی به زور که تا مردمانش بپذیرند		بشت مردم و بنیاد کند و خانه بسوخت
دو دیگر آنکه عقیدت به سیم و زر بخرند		بدان کسی که عقیدت به سیم و زر بفروخت
سه دیگر آنکه به تعلیم و تربیت پرداخت		چراغ علم به تعلیم و تربیت افروخت
چو رفت زور و زر آن هر دو نیز باز ببست		بماند آنچه به تعلیم و تعلیم آموخت

محمدهاشم افسر

ب، پ

• «... سزد که رنج بری از برای گنج روان.»
  • عبدالحمید بدیع‌الزمان
• «در طبیعت و اخلاق انسان هیچ ضعف و انحرافی نیست که با تعلیم مناسب اصلاح نشود.»
  • فرانسیس بیکن
• «آموزش واقعی باید منجر به فردی گردد که روی دانستن پافشاری می‌کند.»
  • ازرا پاوند الفبای خواندن ۱۹۳۴، فصل ۸
• «با اندیشه آشفته دانش‌آموختن، در گردباد آتش‌افروختن است.»
  • رومارسس
• «بزرگ‌ترین عوامل نیرومندی یک ملت تعلیم و تربیت ونتایج اخلاقی و اجتماعی آن است.»
  • گوستاو لوبون بدون منبع
• «آموزش واقعی باید منجر به فردی گردد که روی دانستن پافشاری می‌کند.»
  • ازرا پاوند الفبای خواندن ۱۹۳۴، فصل ۸
• «نه‌تنها کسب دانش، بلکه «تکرار» نیز، مادر تعلیم و تربیت است.»
  • ژان پل
• «هر حکایت دلنشینی و هر شعر زیبایی، سرشار از آموزش است.»
  • ژان پل
• «اگر مردم آموزش نیابند، به آسانی می‌توان آنان را فریفت.»
  • پله
• «اگر ما باید دانش و برابری فرصت‌ها را برای مردم فراهم سازیم و این چنین، علّت نخستین ناآرامی در جهان نوین را بر طرف سازیم، باید نقش آموزش و پرورش را توسعه دهیم.»
  • فرح پهلوی

ت، ث

• «آموزگار واقعی کسی است که آنچه در یک روز یادمی‌گیرد، بیش از آن به دیگران بیاموزد.»
  • هیپولیت تن
• «کمونیست‌ها باید در آموزش نیز سرمشق دیگران قرار گیرند: آن‌ها باید در آنِ واحد هم آموزگار، و هم شاگرد توده‌ها باشند.»
  • مائو تسه تونگ
• «اندازهٔ واقعی آموزش‌یافتگی تو، آن چیزی نیست که می‌دانی، بلکه این است که چطور دانسته‌هایت را با دیگران سهیم شوی.»
  • کنت نربرن

ج، چ

• «در دسترس بودن دانش، تنها ویژگی بزرگ دموکراسیِ آمریکاست؛ چیزی که شهروندانِ آن را نیرو می‌بخشد و آزاد می‌سازد… در آمریکا در پی فراگیری هر چه که باشی، همیشه فردی برای آموزش آن وجود دارد.»
  • چارلز آر. جانسون

ح، خ

• «آموزش، بارورکنندهٔ شناخت است.» (دراسة العلم لقاح المعرفة)
  • ترجمه‌های دیگر: «بررسی و پژوهش در علم، مایهٔ باروری دانایی است.»
  • حسین بن علی بحار الانوار، ۱۲۸/۷۸

د، ذ

• «یادگیری هیچ‌گاه ذهن را خسته نمی‌کند.»
  • لئوناردو داوینچی
• «آموزش و پرورش فقط انباشتن با سختیِ حقایق و سندها و سلطنت‌هاست، و نه صرفاً آماده گشتن ضروروی فرد برای کسبِ معاش خود در جهان. بلکه آموزش عبارت است از جابجایی میراثِ معنوی، اخلاقی، فنّی و زیباشناسی ما به گسترده‌ترین شکل در میان بیشترین افرادِ ممکن، با هدفِ گسترش شناختِ بشر از زندگی، سلطه بر آن، پیرایش آن و بهره‌وری از آن.»
  • ویل دورانت

ر، ز، ژ

• «آموزش رسمی برایت معیشتی می‌سازد، خودآموختگی ثروت می‌سازد.»
  • جیم ران
• «بهترین معلومات ما آنهایی هستند که خود بشخصه فراگرفته‌ایم.»
  • رومارسس
• «اساس آموزش ساختن ماشین نیست، بلکه ساختن انسان است.»
  • پل ژانه

س، ش

• «جور استاد به ز مهر پدر»
  • سعدی

ع، غ

• «آموزش یک حقِّ بشری همراه نیروی پهناور دگرگون‌شوندگی است. بر بنیادِ آن، سنگ‌بنای آزادی، دموکراسی و توسعهٔ انسانی پایدار آرمیده است.»
  • کوفی عنان
• «دانش همانند دانه در خاک، به‌طور بالقوه در نهاد آدمی وجود دارد. با آموزش، این قوه به فعل درمی‌آید.»
  • ابوحامد غزالی

ف، ق

• «هدف آموزش جایگزین کردن یک ذهن تهی با ذهنی باز است.»
  • مالکوم فوربس
• «هرکه از آموختن بازمانَد، پیر است؛ چه در بیست‌سالگی چه هشتادسالگی. هر که به آموختن بپردازد جوان می‌ماند. بزرگترین چیز در زندگی این است که ذهن خود را جوان نگه دارید.»
  • هنری فورد

ک، گ

• «هیچ پایانی برای آموختن نیست. اینکه کتابی بخوانی، آزمونی بگذرانی، تحصیلات را پایان ببری؛ نیست. سراسر زندگی از لحظه‌ای که زاده می‌شوی تا لحظه‌ای که می‌میری، روند یادگیری است.»
  • جیدو کریشنامورتی
• «آموزش، پشتگرمی [اعتماد به نفس،] می‌پَرورَد. پشتگرمی، اُمید می‌کارد. امید، صلح بار می‌آورد.»
  • کنفوسیوس
• «معلومات کهنه را به کار بردن و از روی آن معلومات تازه‌ای به دست آوردن از اصول عمده آموزش است، هرکه این کار را انجام دهد او را می‌توان آموزگار نامید.»
  • کنفوسیوس
• «کسب فضیلت وظیفه اساسی هر آدمی است، در این وظیفه دانشجو می‌تواند و حق دارد که از آموزگار خود هم جلوتر رود و زودتر به مقصد برسد.»
  • کنفوسیوس
• «آموزگار و دانش‌آموز باید زندگی خود را نمونه و نشانهٔ درخشان از آنچه می‌آموزند قرار دهند و گرنه مانند کسانی‌اند که راهی را شناخته‌اند ولی از آن راه نمی‌روند و یا مانند بیمارانی می‌باشند که داروی شفابخش را از طبیب گرفته‌اند ولی آنرا نمی‌خورند.»
  • کنفوسیوس
• «من یک بار در تمام روز چیزی نخوردم و در تمام شب نخوابیدم تا بتوانم مسئله‌ای را خود حل کنم اما نتیجه نبخشید، از این رو فهمیدم که بهتر است که آنچه را نمی‌دانم بپرسم.»
  • کنفوسیوس
• «موضوع تحصیل را همیشه بی‌پایان بدان و از کوشش باز نمان.»
  • کنفوسیوس
• «مایلم نسیم فرهنگ تمام کشورها آزادانه در اطراف خانه‌ام بوزد، ولی اجازه نمی‌دهم که بر اثر وزش چنین نسیمی از پای کنده شود.»
  • ماهاتما گاندی
• «آموزش واقعی کودک آن است که بهترین ویژگی‌های او را بیرون بکشد و نمایان سازد. برای این هدف، آیا چه کتابی بهتر از کتابِ انسانیّت ممکن است وجود داشته باشد؟»
  • ماهاتما گاندی
• «مشکل مدارک دانشگاهی به‌ویژه آن‌هایی که بیشتر جذاب‌اند، این است که مدرک‌داران به دام این اندیشه می‌توان بیافتند که مردمی که مدرک ندارند، هیچ چیز نمی‌دانند.»
  • روبرت گن

م

• «آموزش، نیرومندترین سلاحی است که می‌توان با آن جهان را دگرگون کرد.»
  • نلسون ماندلا
• «ز گهواره تا گور دانش بجویید.»
  • دربارهٔ این گفتاورد: «چنین گفت پیغمبر راستگوی / زگهواره تا گور دانش بجوی» فردوسی
  • محمد بن عبدالله
• «اگر آموزش به‌طور رسمی باشد، افراد بعد از پایان دانشگاه فقط در جست‌وجوی مدرک خواهند بود و مدرک‌گرایی پلی برای افراد با تلاش و شیوهٔ درست زیستن نخواهد بود.» «زندگی همه افراد پیامد و تابعی از آموزش است تا آموزش، درست و اصولی نشود زندگی افراد درست نخواهد شد، آموزش مهم‌ترین رکن است.»
  • محمدهادی محمدی
• «آدمی شاگردی است که درد و اندوه، او را آموزش دهد و هیچ‌کس بدون احساسِ این آموزگار، قادر به شناسائی خود نیست.»
  • آلفرد دو موسه

ه

• «آرزوی بزرگی را که در قلب خود می‌پروراندیم و در پی تحقق آن روزشماری می‌کردیم، آموزش بود که سعادت جاودانه در پی داشت. ما نمی‌خواستیم که دیو بی‌سوادی در کلیساها بجای ماند و کشیشان ما در تاریکی نادانی به‌سر برند.»
  • سردر دانشگاه هاروارد
• «هر آموزشگاهی را که باز کنید در زندانی را بسته‌اید.»
  • ویکتور هوگو
• «هرکس را می‌بینم از یک حیث بر من برتری دارد، از این جهت است که من از هرکس پندی می‌گیرم و چیزی می‌آموزم.»
  • رالف والدو امرسن
• «هرکس که آموزش روزگار او را نرم و دانا نکند، هیچ دانا را در آموزش او رنج نباید بردن که رنج او ضایع است.»
  • قابوس‌نامه
• «هرکه جور آموزگار نبیند، به جفای روزگار گرفتار آید.»
  • ناشناس
• «هرکه مرا حرفی بیاموزد، مرا بنده خود ساخته است.»
  • علی ابن ابیطالب
• «هرگاه به مدرسه قدم می‌گذارم، با مشاهده چهره‌های کثیف و تکیده، موهای ژولیده، و برق چشمانِ این کودکان فقیر، دستخوش ناآرامی و انزجار می‌شوم و همان حالتی به‌من دست می‌دهد که بارها از دیدن شراب‌خواران مست، بر من مستولی شده‌است. ای خدای بزرگ! چگونه می‌توانم آن‌ها را نجات دهم؟ نمی‌دانم به کدامین یک کمک کنم. من آموزش و پرورش را فقط برای توده‌ها می‌خواهم و نه کسی دیگر، مگر بتوانم پوشکین‌ها و لومونسف‌های آینده را از غرق‌شدن رهائی بخشم.»
  • لئو تولستوی
• «هدف بزرگ آموزش و پرورش باید تربیت قوای دماغی باشد نه انباشتن مغز با معلومات و اندوخته‌های دیگر.»
  • تیرون ادواردز
• «هرجا که بشر را دوست بدارند، فرهنگ را هم دوست خواهند داشت.»
  • سقراط
• «هرکه از آموختن بازمانَد، پیر است؛ چه در بیست‌سالگی چه هشتادسالگی. هرکه به آموختن بپردازد جوان می‌ماند. بزرگترین چیز در زندگی این است که ذهن خود را جوان نگه دارید.»
  • هنری فورد

ضرب‌المثل‌ها

• «بدون کتاب، هیچ آموزشی ممکن نیست.»
  • عربی

نوشتارهای وابسته

• دانش
• علم
• دانشگاه
• آموزگاری