ضرب‌المثل‌های ارمنی

از ویکی‌گفتاورد


آ - الف - ب - پ - ت - ث - ج - چ - ح - خ - د - ذ - ر - ز - ژ - س - ش - ص - ض - ط - ظ - ع - غ - ف - ق - ک - گ - ل - م - ن - و - ه - ی


ضرب‌المثل‌های ارمنی و مترادف آن به فارسی


Ա ա Բ բ Գ գ Դ դ Ե ե Զ զ Է է Ը ը Թ թ Ժ ժ Ի ի Լ լ Խ խ Ծ ծ Կ կ Հ հ Ձ ձ Ղ ղ Ճ ճ Մ մ Յ յ Ն ն Շ շ Ո ո Չ չ Պ պ Ջ ջ Ռ ռ Ս ս Վ վ Տ տ Ր ր Ց ց Ւ ւ Փ փ Ք ք Օ օ Ֆ ֆ


Ա ա[ویرایش]

  • Ագռավի հետ ընկերացար, կեղտը կտուցիդ պիտի լինի։
  • Աղվէսը բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է։
  • Աղքատը, որ հավ կուտե, յա հավն է հիվանդ, յա՝ աղքատը:
  • Ամեն փայտ շերեփ չի դառնա, ամեն սար՝ Մասիս։
  • Ամենին մի աչքով է նայում։
  • Անճարը կուտի բանջար։
  • Աշխարհը մի խոսքի է, ժամանակը ոսկի է։
  • Աչքը ինչ տեսնար, սիրտը չի մոռնար։
  • Առաջ մտածիր, յետոյ խոսիր։
  • Առուն թռի նոր տռի։
  • Արտը խախուտ, մահանան՝ կարկուտ։
  • Արջը յոթ երգ գիտի, յոթն էլ տանձի մասին։
  • Արևին ասում է դուրս մի արի՝ ես դուրս եմ եկել։
  • Արևն ամպի տակ չի մնայ։
  • Աչքը աչքից կամաչի։
  • Աշխատանքը գեղեցկացնում է մարդուն:
  • Ախպերը ախպորը մեռնելը չի ուզի, բայց վատ ապրելը կուզի:

Բ բ[ویرایش]

  • Բազարի աչքը հանել ես:
  • Բախտը մի անգամ է այցելում:

Գ գ[ویرایش]

  • Գայլի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արէ՛ք, հոտս գնաց: կամ Գելի գլխին Ավետարան են կարդում, ասում է. «Շուտ արա, ոչխարը սարովն անցավ»:
  • Գառը՝ գարնան, ձյունը՝ ձմռան:
  • Գետն ամեն անգամ գերան չի բերի։
  • Գետն ընկնողը անձրևից չի վախենա։
  • Գիտունի հետ քար քաշիր, բայց անգետի հետ փլավ մի կեր:
  • Գյուղը կանգնի՝ գերան կը կոտրի:
  • Գողը գողից գողացավ, Աստված տեսավ՝ զարմացավ:
  • Գող՝ սիրտը դող:
  • Գուցէ ուզեցավ իրեն գցի հորը, դու էլ կը՞ գցես:

Դ դ[ویرایش]

  • Դուն քուն, բախտդ արթուն:
  • Դու քեզ մի գովիր թող ուրիշը քեզ գովի

Ե ե[ویرایش]

  • Եկաւ ունքը սարքի՝ աչքն էլ քոռացրեց:
  • Ես աղա ու դու աղա, բա մեր աղունն ո՞վ կաղա:
  • Երբ որ կացինը եկաւ անտառ, ծառերը ասացին... «Կոտը մերոնցից է:»
  • Երբ որ մեծնաս այս ամենը կմոռնաս:
  • Երգեր շատ գիտեմ, բայց երգել չգիտեմ:
  • Եօթ անգամ չափիր, մէկ անգամ կտրիր:(հին հրեական ասացվածք)

Զ զ[ویرایش]

Է է[ویرایش]

  • Էս ականջով լսում է, մյուսով դուրս է անում։
  • Էշի ականջում է քնել։
  • Էշն ինչ գիտի նուշն ինչ է։

Ը ը[ویرایش]

Թ թ[ویرایش]

  • Թե ականջ դնես քեզ բամբասողին, կյանքդ կդարձնես վշտի անկողին...
  • Թթու է՝ թան չէ,
    Ամեն մարդու բան չէ:

Ժ ժ[ویرایش]

  • Ժամանակը ոսկի է

Ի ի[ویرایش]

  • Իմ սև սիրտ, քո վարդագույն տռուսիկ։
  • Ինչ որ ցանես, այն կը հնձես։ կամ Ինչ ցանես, այն էլ կհնձես։
  • Ինչպես ուռին ու բարդին, ամեն մարդ իրա դարդին:
  • Ինչքան լեզու իմանաս՝ այնքան մարդ էս:
  • Իրա բաղաջի տակնա կրակ անում:

Լ լ[ویرایش]

  • Լավություն արա ու ջուրը գցի,ձուկը չիմանա Աստված կիմանա
  • Լեզուդ չլներ՝ ագռավները աչքերդ հանել էին:
  • Լուից ուղտ են սարքում:

"Լույսը կբացվի, բարին հետը" G.H.

Խ խ[ویرایش]

  • Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում։
  • Խոզի գլուխը տաք կաթսայի մեջ չի մնա։
  • Խորամանկ աղվեսը երկու ոտով է թակարդն ընկնում։
  • Խօսքով փիլաւ չեփուիր։
  • Խոզի գլուխը խալու վրա չի մնում։

Կ կ[ویرایش]

  • Կաղնած եզնը կթրքի նստան եզան գլխին։ (Արցախ)
  • Կարծում ե՞ս Երուսաղեմում էշ չկայ։
  • Կարմիր կովը կաշին չի փոխի։
  • Կիրակի օրվա փլավը երկուշաբթի էլ կուտվի։
  • Կուժ ասում եմ, կուլա լսի։
  • Կաղնու տակ կանգնես ու բարիք սպասես:

Հ հ[ویرایش]

  • Համը հոտից հանեց:
  • Հասկացողին մին ասա, չհասկացողին՝ հազար ու մին:
  • Հարսի վոռով փեսուն լավություն ա անում:
  • Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է:
  • Հարևանի հարսի հետևը կարմիրա:
  • Հաց ու պանիր, կեր ու պարիր:
  • Հաց ու պանիր, կեր ու բանիր:
  • Հետևն էլ կպած չելներ կտար օտարի:
  • Հյուրը Աստծունն է:
  • Հացը հացվորին տուր, մի հատ էլ ավել տուր:
  • Հեռվի զուռնի ձենը քաղցր է:
  • Հոտի բերանը որ հետ են շրջում, կաղ ոչխարները հոտի առաջև են հայտնվում:

Ձ ձ[ویرایش]

  • Ձենը որ ձվով լիներ, հավի ոռը բլբուլի ձեն կհաներ։
  • Ձուագողը ձիագող կը դառնայ: կամ Ձու գողացողը ձի էլ կգողանա։
  • Ձուկը գլխից է հոտում։

Ղ ղ[ویرایش]

Ճ ճ[ویرایش]

  • Ճակատագրից չես փախչի:
  • Ճանճից փիղ են սարքում։
  • Ճիշտ կարծես փղի քթիցա ընկել:
  • Ճշտասողի գլխարկը ծակ է:
  • Ճպատըտ քոլատ կտրի։ (Արցախ)
  • Ճտերն աշնանն են հաշվում:

Մ մ[ویرایش]

  • Մեկ նալին ա խփում՝ մեկ մեխին:
  • Մի ծաղիկով գարուն չի գա:
  • Մի ձեռքը ծափ չի տա:
  • Մեկը տերտերին է սիրում, մյուսը տերտերակնկան:
  • Մի գիժ քար գցեց հորը, քառասուն իմաստուն չկարողացան հանել:
  • Մի վախենա վարար գետից, վախեցիր մարմանդ գետից:
  • Մի քոսոտ մոզին սաղ նախիրի անունը կգցի։
  • Մինչև հաստը բարակի, բարակը կկտրվի:
  • Մինչև Շուշանը զարդարվի, ժամը կլրվի:
  • Միությունը ուժ է:
  • Միսը ձեզի, ոսկորը ինձի:
  • Մոր մի օրհնանքը յոթ անեծք կքանդի:
  • Մորը տես, աղջկան ուզի։
  • Մուկը իսկի ինքը ծակը չի մտնում, հլը ցախավելն էլ կապելա պոչից:
  • Մեկը բոլորի համար, Բոլորը մեկի:

Ն ն[ویرایش]

  • Նույնիսկ էփած հավի ծիծաղն է գալիս:
  • Նւիրւած ձիու ատամները չեն հաշւի:
  • Նախիրի մեջից գնացիր էշի ճակատը պաչեցիր:

Շ շ[ویرایش]

  • Շան անունը տուր ու փետը վերցրու ձեռքդ: կամ Շան անունը տուր՝ փետն առ ձեռդ։
  • Շանը հետ հնգերաց, մհակը ձեռքատ վեր մե քցել։ (Արցախ)
  • Շինողը միջից հանեց:
  • Շոնը շանը վեննը կոխել չի։ (Արցախ)
  • Շունը շան թաթ չի կծի:
  • Շունը շան միս չի ուտի:

Ո ո[ویرایش]

  • Ոչ իմ հալը, ոչ քո հարսանիք գալը:
  • Ոչ հայի խունկ է, ոչ թուրքի ուզարլուկ:
  • Ով աշխատի՝ նա կուտի:
  • Ով ալարի` ոչ դալարի:
  • Ով՝ տռի, ով՝ էթա սանատորիա:
  • Ոտքդ վերմակիդ չափով մեկնիր:
  • Որտեղ հաց, այնտեղ կաց:
  • Որտեղ պանիր, այնտեղ բանիր:

Չ չ[ویرایش]

  • Չկայ չարիք՝ առանց բարիք:

Պ պ[ویرایش]

  • Պատերազմ չկայ երբ որ մարդիկ՝ շիտակ մարդ են:

Ջ ջ[ویرایش]

  • Ջրի բերածը ջուրն էլ կտանի։
  • Ջուրը գնում է, ավազը մնում է. Մարդը մէռնում է, հիշատակը մնում է։
  • Ջուրը ճամբան կը ճարի։

Վ վ[ویرایش]

  • Վռազողին տղա չի ծնվում։
  • Վատ մարդուց բարիք չես ստանա:

Տ տ[ویرایش]

  • Տերտերն ամեն օր գաթա չի ուտի։
  • Տռեմ ես, բամփեմ քեզ։

Ր ր[ویرایش]

  • Րոպեն անցավ ժամն էլ անցավ:

Ց ց[ویرایش]

  • Ցռան կովը նախրի անունը կավիրե։

Ու ու[ویرایش]

  • Ուղտը կերել ես՝ պոչին նստել։
  • Ուշ լինի, նուշ լինի:
  • Ուս ուսի որ տանք, սարեր շուռ կտանք:
  • Ուտեմ, տիտեմ [նստեմ], մթնի՝ քնեմ:
  • Ուրբաթ ամպեց, շաբաթ պարզեց:
  • Ուրիշի հարսի հետևը կարմիրա:
  • Ուրբաթը շաբաթից շուտ եկավ:

Փ փ[ویرایش]

  • Փափուկ լեզւով նոյնիսկ օձը բնից դուրս կը քաշես:
  • Փետը վերցնես՝ գող շունը կիմանա:
  • Փողը հաշիվ ա սիրում:
  • Փորձված թանը անփորձ մածունի հետ չեն փոխի

Ք ք[ویرایش]

  • Քաղցր լեզուն օձին բնից կհանի:
  • Քանի լեզու իմանաս, այնքան մարդ ես:
  • Քեզ ի՞նչ թթու մածուն է ծախել։
  • Քեզանից Պողոս Պետրոս դուրս չի գայ:
  • Քեզանից քեզ բոր [բորբոքում] ամալ գա [առաջանա]:
  • ՔեՖ անողին՝ քեֆ չի պակսիլ:
  • Քոսոտ էծը աղբյուրի ակից է ջուր խմում։

Օ օ[ویرایش]

  • Օտարի հարսի հետևը կարմիրա:

Ֆ ֆ[ویرایش]

الف[ویرایش]

  • Միութիւնը՝ ոյժ է:
  • ترجمه: «اتحاد قدرت است.»
  • مترادف فارسی: «اتحاد موجب قدرت است.»
  • مترادف فارسی: «دست خدا با جماعت است.»
  • مترادف فارسی: «آب به آب می‌خورد، زور بر میدارد.»
  • تمثیل: «دولت همه زاتفاق خیزد// بی دولتی از نفاق خیزد» سعدی
  • تمثیل: «دو دل یک شود بشکند کوه را// پراکندگی آرد انبوه را» نظامی
  • تمثیل: «مورچگان را چو بود اتفاق// شیر ژیان را بدرانند پوست» سعدی
  • «از کیف خوش گذران کم نمی‌شود.»
  • Գուցէ ուզեցաւ իրեն գցի հորը, դու էլ կը՞ գցես:
  • ترجمه: «اگر او خواست خودش را تو چاه بیفکند تو هم دنبالش میری؟»
  • مترادف فارسی: «هر که خودش را از پشت بام انداخت، تو هم خودت را پرت می‌کنی؟»
  • معنی: «در مذمت تقلید آورند. خطاب به کسانی که بدون بررسی و مطالعه، مقلد دیگرانند.»
  • Առաջ մտածիր, յետոյ խոսիր:
  • ترجمه: «اول فکر کن، سپس حرف بزن.»
  • مترادف فارسی: «اول اندیشه وانگهی گفتار» سعدی
  • Ծարաւ կտանի ջուրն ու հետ կը բերի:
  • ترجمه: «او مردم را تا لب آب می‌برد و تشنه برمی‌گرداند.»
  • مترادف فارسی: «او آدم را می‌بره لب رودخانه و تشنه برمی‌گرداند.»
  • معنی: «آدم زرنگ و شارلاتانی است.»
  • Ամենին մի աչքով է նայում:
  • ترجمه: «او همه را به یک چشم می‌بیند.»
  • مترادف فارسی: «او همه را به یک چشم نگاه می‌کند.»
  • مترادف فارسی: «او همه را به یک چوب می‌راند.»

ب[ویرایش]

  • Փափուկ լեզւով նոյնիսկ օձը բնից դուրս կը քաշես:
  • ترجمه: «بازبان خوش می‌توانی حتی یک مار را هم از لانه‌اش بیرون بکشی.»
  • مترادف فارسی: «زبان خوش مار را از سوراخ بیرون می‌آورد.»
  • مترادف فارسی: «به نرمی برآید زسوراخ، مار» فردوسی
  • تمثیل: «به شیرین‌زبانی و لطف و خوشی// توانی که پیلی به مویی کشی» سعدی
  • تمثیل: «از درشتی ناید اینجا هیچ‌کار// هم به‌نرمی سرکند از غار مار» مولوی
  • Մուկը ըսկի ինքը ծակը չի մտնում, հլը ցախավելն էլ կապել ա վոռից:
  • ترجمه: «با وجود تنگی لانه، موش سعی می‌کند با یک جارو که به کونش بسته، وارد لانه‌اش شود.»
  • مترادف فارسی: «موش به سوراخ نمی‌رفت، جارو به دمش بست.»
  • تمثیل: «نمی‌شد موش در سوراخ کژدم// به یاری، جای‌روبی بست بر دم» نظامی
  • Մէկ ծաղիկով գարուն չի գայ:
  • ترجمه: «با یک گل بهار نمی‌آید.»
  • مترادف فارسی: «از یک گل بهار نمی‌شود.»
  • مترادف فارسی: «بر نادر حکم نتوان کرد.» سعدی
  • مترادف فارسی: «از یک پرستو تابستان نشود.»
  • تمثیل: «لیک از یک‌نفر چه‌کار آید// از یکی گل کجا بهار آید» شهریار
  • Գառը՝ գարնան, ձիւնը՝ ձմռան:
  • ترجمه: «بره در بهار، برف در زمستان.»
  • مترادف فارسی: «هرچیز به ‌جای خویش نیکوست!»
  • مترادف فارسی: «هر کاری وقتی دارد.»
  • مترادف فارسی: «هر چیز به هنگام خوش است.»
  • مترادف فارسی: «هر چیز به جای خویش و به وقت خویش حق است و با حق بسته.» خواجه نصیرالدین طوسی
  • تمثیل: «این مثل در زمانه معروف است// که عمل‌ها به ‌وقت موقوف است» سنایی
  • «بدبختی و خوشبختی، دو خواهرند.»

پ[ویرایش]

  • Խօսքով փիլաւ չեփուիր:
  • ترجمه: «پلو به حرف پخته نمی‌شود.»
  • مترادف فارسی: «از حلواحلوا (خرما خرما) گفتن، دهن شیرین نمی‌شود.»
  • مترادف فارسی: «از پلو پلو گفتن، شکم سیر نمی‌شود.»

ت[ویرایش]

  • Ձուագողը ձիագող կը դառնայ:
  • مترادف فارسی: «تخم‌مرغ‌دزد، شتردزد می‌شود.»
  • مترادف فارسی: «تخم‌مرغ‌دزد، شترمرغ‌دزد می‌شود.»
  • مترادف فارسی: «هرکه دانگی بدزدد، از دیناری نترسد.»

خ[ویرایش]

  • Արևն ամպի տակ չի մնայ:
  • ترجمه: «خورشید پشت ابر نمی‌ماند»
  • مترادف فارسی: «آفتاب پشت ابر نمی‌ماند.»
  • Բախտը մի անգամ է այցելում:
  • ترجمه: «خوشبختی فقط یک‌بار به ملاقات می‌آید.»
  • مترادف فارسی: «خوشبختی فقط یک‌بار در خانه شخص را می‌زند.»

چ[ویرایش]

  • Ի՞նչ կապ ունի՝ Ալէքսանդրի բեղերին:
  • ترجمه: «چه‌ ربطی به سبیل اسکندر دارد؟»
  • مترادف فارسی: «گوز چهکار به شقیقه داره؟»

د[ویرایش]

  • Գայլի գլխին Աւետարան են կարդում, ասում է՝ շուտ արէ՛ք, գալլէս գնաց:
  • ترجمه: «داشتند کتاب مقدس را برای گرگ می‌خواندند، گفت: عجله کنید که گله رفت.»
  • مترادف فارسی: «گرگ را گرفتند پندش دهند، گفت: سرم دهید گله رفت.»
  • مترادف فارسی: «زودباش تمام کن که گله رفت!»
  • Ծառը ինչքան բերք տայ ու բարի, գլուխն էնքան խոնարհ կը պահի:
  • ترجمه: «درخت هرچه بیشتر میوه بدهد، بیشتر سرش را پایین می‌آورد.»
  • مترادف فارسی: «درخت هرچه بارش بیش‌تر سرش پائین‌تر.»
  • مترادف فارسی: «تواضع کند هوشمند گزین// نهد شاخ پرمیوه سر برزمین» سعدی
  • تمثیل: «سپیدار مانده‌ست بی‌هیچ‌چیز// ازیرا که بگزیده مستکبری را» ناصرخسرو
  • Գողը գողից գողացաւ, Աստւած նայեց՝ զարմացաւ:
  • ترجمه: «دزد از دزد، دزدید؛ خدا دید و تعجب کرد.»
  • مترادف فارسی: «دزد که از دزد بزند شاه‌دزد است.»
  • Նւիրւած ձիու ատամները չեն հաշւի:
  • ترجمه: «دندان اسب پیش‌کشی را نشمار!»
  • مترادف فارسی: «دندان اسب پیش‌کشی را نمی‌شمارند.»
  • مترادف فارسی: «دندان اسب پیش‌کشی را نبینند.»

س[ویرایش]

  • Շունը՝ շան միս չի ուտի:
  • ترجمه: «سگ، گوشت سگ را نمی‌خورد.»
  • مترادف فارسی: «سگ، سگ را ندرد.»
  • مترادف فارسی: «کارد دسته خود را نبرد.»
  • مترادف فارسی: «اسب و استر به هم لگد نزنند.»
  • Խնձորը ծառից հեռու չի ընկնում:
  • ترجمه: «سیب از درخت دور نمی‌افتد.»
  • مترادف فارسی: «میوه از درخت دور نمی‌افتد.»
  • مترادف فارسی: «خوشه از خرمن دور نمی‌افتد.»

ع[ویرایش]

  • Հարսը պարել չի կարող, ասում է՝ գետինը ծուռ է:
  • ترجمه: «عروس نمی‌تواند برقصد، می‌گوید کف اطاق ناهموار است.»
  • مترادف فارسی: «عروس نمی‌توانست برقصد، می‌گفت اطاق کج است.»
  • مترادف فارسی: «عروس پایش کج است، می‌گوید راه خانه داماد هموار نیست.»
  • مترادف فارسی: «به شل گفتند چرا نمی‌‌رقصی؟ گفت: اطاق کج است.»

ک[ویرایش]

  • Սարը սարին չի հասնի, մարդը մարդուն՝ կը հասնի:
  • «کشیش در روستای خود مورد احترام نیست.»
  • مترادف فارسی: «هیچ پیغمبری در شهر خود احترام ندارد.»
  • ترجمه: «کوه به طرف کوه نمی‌رود، اما انسان به سوی انسان می‌رود.»
  • مترادف فارسی: «کوه به کوه نمی‌رسد، آدم به آدم می‌رسد.»
  • «کنده رو تو چشم خودش نمی‌بینه، خار رو تو چشم دیگران می‌بینه.»
  • مترادف فارسی: «خار را در چشم دیگران بیند، شاه‌تیر را در چشم خود نمی‌بیند.»

گ[ویرایش]

  • Միսը ձեզի, ոսկորը ինծի:
  • ترجمه: «گوشتش مال شما، استخوانش از مال من.»
  • مترادف فارسی: «گوشت و پوسش از تو، استخوانش از من.»
  • معنی:«این مثل را هنگامی‌که پدران و مادران فرزندان خود را در مدرسه ثبت‌نام می‌کردند، به آموزگارها می‌گفتند. و مراد این‌که هرگونه تنبیهی در جهت آموزش آن‌ها می‌توان اعمال کرد به شرط این‌که زنده بمانند.»

و[ویرایش]

  • Երբ որ մեծնաս այս ամեմը կը մոռնա:
  • ترجمه: «وقتی بزرگ شدی اتفاقات را فراموش می‌کنی.»
  • مترادف فارسی: «بزرگ میشی یادت میره!»
  • Երբ որ կացինը եկաւ անտառ, ծառերը ասացին... «Կոտը մերոնցից է:
  • ترجمه: «وقتی تبر به جنگل آمد، درختان گفتند: کار خود ما است.»
  • متراف فارسی: «از ماست که بر ماست.»
  • مترادف فارسی: «پر عقاب آفت عقاب است.»
  • تمثیل: «سخن رفتشان یک بیک هم‌زبان// که از ماست برما، بد آسمان» فردوسی
  • Աղւէսը բերանը խաղողին չի հասնում, ասում է՝ խակ է:
  • ترجمه: «وقتی روباه دستش به انگور نمی‌رسد، می‌گوید: نارس است.»
  • مترادف فارسی: «روباه دستش به انگور نمی‌رسید می‌گفت ترش است.»
  • مترادف فارسی: «گربه دستش به گوشت نمی‌رسید می‌گفت بو می‌ده.»

هـ[ویرایش]

  • Ինչ որ ցանես, այն կը հնձես:
  • ترجمه: «هرچه بکاری، همان را درو خواهی کرد.»
  • مترادف فارسی: «هرچه بکاری تو، همان بدروی»
  • مترادف فارسی: «اگر بد کاشتی هم بد بروید»
  • مترادف فارسی: «اگر بد کنی جز بدی ندروی»
  • تمثیل: «به جز کِشته خویشتن ندروی// چـو دشنام گویی دعا نشنوی» سعدی
  • تمثیل: «نگر تا چه کاری همان بدروی// سخن هرچه گویی همان بشنوی» فردوسی
  • تمثیل: «هرچه کنی کشت همان بدروی// کار بد و نیک چو کوه و صداست» پروین اعتصامی
  • Աչքը ինչ տեսնար, սիրտը չի մոռնար:
  • ترجمه: «هرچیزی که چشم می‌بیند، قلب فراموش نمی‌کند.»
  • مترادف فارسی: «چشم می‌بیند، دل می‌خواهد.»
  • مترادف فارسی: «چشم دریچه قلب است.»
  • مترادف فارسی: «چشمش را ببین، دلش را بخوان.»
  • تمثیل: «ز دست دیده و دل هردو فریاد// که هرچه دیده بیند دل کند یاد» باباطاهر
  • تمثیل: «این دیده شوخ می‌کشد دل به کمند// خواهی که به کس دل ندهی دیده ببند» سعدی
  • «هرجا نان، همان جا بمان.»
  • مترادف فارسی: «نان این‌جا، آب این‌جا؛ کجا برم به از این‌جا.»
  • «هرکه زیاد حرف بزند، کم‌تر می‌شنود.»
  • تمثیل: «گوش تو دو دادند و زبان تو یکی// یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگو» بابا‌افضل کاشانی
  • Եօթ անգամ չափիր, մէկ անգամ կտրիր:
  • ترجمه: «هفت‌بار اندازه بگیر، یک بار پاره کن.»
  • مترادف فارسی: «گز نکرده پاره مکن!»
  • تمثیل: «بریدی تو ناکرده‌گز، جامه را// نخواندی تو پایان شهنامه را» ادیب پیشاوری

ی[ویرایش]

  • Մէկ գիժ քար գցեց հորը, քառասուն խելօք չկարողացան հանել:
  • ترجمه: «یک دیوانه سنگی به چاه افکند، چهل‌نفر عاقل نتوانستند آن را بیرون بیاورند.»
  • مترادف فارسی: «یک دیوانه سنگی به چاه اندازد و دوصد عاقل بیرون نتوانند آورد.»
  • Մէկ ձեռքը ծափ չի տայ:
  • ترجمه: «یک دست صدا ندارد.»
  • مترادف فارسی: «دست یکهِ صدا ندارد.»
  • تمثیل: «هیچ بانگ کف‌زدن آید بدر// از یکی دست تو بی‌دست دگر؟» جلال‌الدین محمد بلخی
  • تمثیل: «دست چپم به ‌جاست اگر نیست دست راست// اما هزار حیف که یک دست بی‌صداست» حکیم سوری

بدون متن اصلی[ویرایش]

  • اگر نمی‌توانی پولدار شوی، همسایه مرد پولداری شو.