ایرج میرزا

ایرج‌میرزا، ملقب به جلال‌الملک، پسر غلام‌حسین‌میرزا، پسر فتحعلی‌شاه قاجار. زادروز: (۱۲۹۰ - ۱۳۴۳ هجری قمری) برابر با (۱۸۷۴ - ۱۹۲۶ میلادی)

دارای منبع

• دیوان اشعار
• «آبرو را بگذارم سر این پارهٔ دل// بهر لختی جگرک، سفره‌قلمکار کنم»
  • قصیده‌ها/ وسوسه
• «آن‌که گوید بگریز از من و با او بنشین// خواهد از چاله برون آیی و افتی در چاه»
  • قصیده‌ها/ سیه‌چشم نامهربان
• «از صلح میان گربه و موش// بر باد رود دکان بقال»
  • قطعه‌ها/ سازش روس و انگلیس
• «این جهان پیش رادمردِ حکیم// هست محنت‌فزایِ غم آباد// زن و مرد و شه و گدا دارند// همه از دست این جهان فریاد// چشم عبرت گشا ببین که چه‌سان// مسند جم بداد بر کف باد// پیرزالی است نوعروس نمای// کرده در زیر خاک بس داماد// همه ناکام از زمانه روند// هیچ‌کس نیست از جهان دل‌شاد// جامهٔ مرگش آسمان دوزد// هرکه اندر زمین ز مادر زاد»
  • قطعه‌ها/ تاریخ فوت
• «بر شعر من مخند به خشکی که خواجه گفت// کی شعر تر تراود از خاطر حزین»
  • قطعه‌ها/ دوهدیه
• «بگریزد ز من از نیمه راه// پول غول آمد و من بسم‌الله»
  • مثنوی‌ها/ انقلاب ادبی
• «بگو آن عارفِ عامی‌نما را// که گم کردی تو سوراخ دعا را»
  • مثنوی‌ها/ عارف‌نامه
• «به یونان این مثل معروف باشد// که رب‌النوع روزی کور باشد»
  • مثنوی‌هاعارف‌نامه
• «تعقیب نموده و گرفتند// دزدِ نگرفته، پادشاه است»
  • قطعه‌ها/ دزدِ نگرفته
• «تو می‌خواهی بگویی دیرجوشی// به من‌هم هیزم تر می‌فروشی!»
  • مثنوی‌ها/ عارف‌نامه
• «جام درآوردن از این آب‌گیر//طعمه‌گرفتن بود از کام شیر»
  • مثنوی‌ها/ شاه و جام
• «جنبش افتاد در احزابِ غیور// آب داخل شد در لانهٔ مور»
  • مثنوی‌ها/ انقلاب ادبی
• «چند گویم عماد کاری کن// چند خوانم به گوش خر یاسین»
  • قطعه‌ها/ سفر اصفهان
• «چنین داد پاسخ که این گفت اوست//چو ناکشته‌ای خرس، مفروش پوست»
  • مثنوی‌ها/ خرس و صیاد
• «چو آب استاده شد یابد عفونت// چو جاری گشت گردد صاف و روشن»
  • قصیده‌ها/ مدح ناصرالدین‌شاه
• «چون خورم می، در سرم سودای یار آید پدید// راست باشد این مثل، کز کار، کار آید پدید»
  • غزل‌ها
• «خوانده بود این مَثَل آن مایهٔ ناز// که نکویی کن و در آب انداز»
  • مثنوی‌ها/ هدیهٔ عاشق
• «دزدانِ خروس دیگرانند// پرهاش برون ز جیب بنده است!»
  • قطعه‌ها/ افکار خنده‌آور
• «سختی چو بالسویه بود، سهل می‌شود// چون عام شد بلیه، شود کم‌اثر همی»
  • قصیده‌ها/ تسلیت به دوستِ پدرمرده
• «سعی استاد به کار ِ تو نه چون سعی منست// دایه هرقدر بود خوب، نگردد مادر»
  • قصیده‌ها/ اندرز و نصیحت
• «سیم امروز زدستت برود تا فردا// بادبر باشد چیزی که بود بادآور»
  • قصیده‌ها/ اندرز و نصیحت
• «عاشقان را همه گر آب برد// خوبرویان همه را خواب برد»
  • مثنوی‌ها/ هدیهٔ عاشق
• «علم اگر خواهی با مردم عالم بنشین// گِل چو گل گردد خوش‌بو، چو به گل شد هم‌بر»
  • قصیده‌ها/ اندرز و نصیحت
• «که باشد این مَثَل منظور هرکس// زبان خر، خلج می‌داند و بس»
  • مثنوی‌ها/ انتقاد از مستشاران
• «گویند ماکیان را باید گرفت و کشت// گر بر خلاف رسم کند نغمه خروس»
  • قطعه‌ها/ قطعه
• «مرگ برای ضعیف امر طبیعی است// هر قوی اول ضعیف گشت و سپس مرد»
  • قطعه‌ها/ بقای انسب
• «ندانم از چه به هرجا که لفظ کار آید// ردیف آن را فی‌الفور لفظِ بار کنند// برای آن‌که چو کاری به دستشان افتاد// برآن سرند که بارِ خویش بار کنند»
  • قطعه‌ها/ کار و بار
• «نمی‌دانی نظربازی گناه است// ز ما تا قبر چارانگشت راه است؟»
  • مثنوی‌ها/ عارف‌نامه
• «وقت را مردم با عقل غنیمت شمرند// اگرت عقل بود وقت غنیمت بشمر// تکیه بر حسن مکن در طلب علم برآی// این درختیست که هر فصل دهد بر تو ثمر»
  • قصیده‌ها/ اندرز و نصیحت
• «همانا گرگ پالان‌دیده باشی// تو خیلی پاردم‌ساییده باشی!»
  • مثنوی‌ها/ عارف‌نامه
• «آن‌که بود شرم و حیا رهبرش// خلق ربایند کلاه از سرش»
  • مثنوی‌ها/ زهره و منوچهر

بدون منبع

• «آه از آن روز که بی‌کسب هنر شام شود// وای از آن شام که بی‌مطرب و ساغر گذرد»
• «به جای بد کشانیدی سخن را// بسی بی‌ربط خواندی این دهن را»
• «به شعیری نمی‌کنند حساب// شعر خاقانی و سنایی را»