افضل‌الدین کاشانی

افضل‌الدین، محمد بن حسن مَرَقی کاشانی همچنین شهرت‌یافته به بابا افضل (دههٔ ۱۱۹۰، مرق، کاشان - ۱۲۶۹، مرق، کاشان) صوفی، عارف، آموزگار و مؤلف ایرانی در سدهٔ هفتم هجری بود.

گفتاوردها

۱

دنیا مطلب تا همه دینت باشد		دنیاطلبی نه آن نه اینت باشد
بر روی زمین زیر زمین‌وار بزی		تا زیر زمین روی زمینت باشد

۲

بر هر که حسد بری امیر تو شود		وز هر که فروخوری اسیر تو شود
تا بتوانی تو دستگیری می‌کن		کان دست‌گرفته دستگیر تو شود

۳

ناکرده دمی آنچه تو را فرمودند		خواهی که چنان شوی که مردان بودند
تو راه نرفته‌ای از آن ننمودند		ور نه که زد این در که درش نگشودند

۴

در پس منگر دمی و در پیش مباش		با خویش مباش و خالی از خویش مباش
خواهی که غریق بحر توحید شوی		مشنو منگر مگو میندیش مباش

۵

یا رب چه خوش است بی‌دهن خندیدن		بی‌منت دیده خلق عالم دیدن
بنشین و سفر کن به‌غایت نیکوست		بی‌زخمت پا گِرد جهان گردیدن

۶

از کبر مدار هیچ در سر هوسی		کز کِبر به جایی نرسیدست کسی
چون زلف بتان شکستگی عادت کن		تا صید کنی هزار دل در نفس

۷

ای نسخهٔ نامه الاهی که تویی		ای آینهٔ جمال شاهی که تویی
بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست		از خود بطلب هرآنچه خواهی که تویی

۸

مردی باید بلندهمت مردی		زین واقعهٔ دیدهٔ خرد پررودی
کو را ز تعلقات این تودهٔ خاک		بر دامن همت ننشیند گردی

۹

کم گوی و جز از مصحلت خویش مگوی		وز هرچه نپرسدت کسی بیش مگوی
گوش تو دو دادند و زبان تو یکی		«یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگوی»