رشیدالدین وطواط

رشیدالدین، محمّد بن محمّد عُمَری شهرت‌یافته به وَطواط (۱۰۸۸، بلخ - ۱۱۸۲م، گرگانج) ادیب، نویسنده، شاعر و زبان‌شناس خراسانی در سدهٔ ششم هجری بود که به فارسی و عربی اثر آفرید. ^[۱]

گفتاوردها

* * *

بهار جانفزا آمد جهان شد خرم و زیبا		با باغ و راغ گستردند فرش حله و دیبا
به راغ اندر بنفشه شد چون قد بیدلان چفته		باغ اندر شکوفه شد چون خد دلبران زیبا
همه اطراف صحرا هست پر یاقوت و پر بسد		همه اکناف بستان هست پر مرجان و پر دیبا
هوا شد تیره و گریان بسان دیدهٔ وامق		زمین شد تازه و خندان بسان چهرهٔ عذرا
چون بخششگاه جمشید است از نعمت همه بستان		چو کوششگاه کاووس است از زینت همه صحرا
کنار سبزه از لاله شد پر زهرهٔ ازهر		دهان لاله از ژاله شد پر لؤلؤ لالا^[۱]

* * *

رخسار و زلف و چشم تو در بوستان حسن		بردند از شکوفه و شمشاد و عبهر آب
گر بنگری در آتش و آب از جمال تو		گردد منقش آتش و گردد منور آب
من در میان آتش و این حال طرفه بین		کز چشم من رسیده به هر هفت کشور آب
آن‌ها که انده تو رساند به شخص من		وقت گداختن نرساند به شکر آب^[۱]

* * *

اگر جهان همه جز پستی و بلندی نیست		که کرده‌اند خلایق بدین دو جای قرار
بلند و پست جهان جمله دشمنان تراست		که گاه در تک چاهند و گاه بر سر دار^[۱]

* * *

جهان سرای غرور است نی سرای سرور		طمع مدار سرور اندرین سرای غرور
فساد دین همه در جمع خواسته است ترا		همیشه همت در جمع خواسته مقصور
ز حال عقبی چون گمرهان مشو غافل		به مال دنیا چون ابلهان مشو مغرور
مده به دنیا عقبی که عاقلان ندهند		بدین سفینهٔ ظلمت چنان حدیقهٔ نور
تو در معاصی و حور و قصورر داری چشم		بدین طریق نیاید به دست حور و قصور
به خیر کوش که الا به خیر نتوان یافت		نعیم روضهٔ خلد و نیسم طرهٔ حور
بساز کار که وقت رحیل نزدیکست		مدار آنچه نه دور است از دل خود دور
ز بارگاه الهی رسول مرگ این بس		که عارضین چون مشک تو گشت چون کافور^[۱]

* * *

* * *

من نگویم به ابر مانندی		که نکو ناید از خردمندی
او همی‌بخشد و همی‌گردید		تو همی‌بخشی و همی‌خندی^[۱]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ ^۱٫۵ ^۱٫۶ هدایت، رضاقلی‌خان. «۲۲۸. رشید وطواط بلخی». در مجمع الفصحاء. ج. یکم. بخش دوم. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: انتشارات امیرکبیر، سال ۲۰۰۲م. ص ۸۲۲.