یاقوت حموی

شهاب‌الدین ابو عبدالله یاقوت بن عبدالله الحموی مشهور به یاقوت حموی (۵۷۴ قمری – ۶۲۶ قمری در حلب) جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس یونانی‌الاصل قرن هفتم قمری است. مهمترین آثار او که تا امروز بر جای مانده است، دو کتاب معجم‌البلدان و معجم‌الادبا است. معجم‌البلدان یک دایرۃالمعارف جغرافیایی است که در آن اطلاعات مربوط به تقریباً همۀ جهانِ شناخته‌شده در قرون وسطی آمده است. کتاب معجم‌الادبا که با نام ارشادالاریب فی معرفة‌الادیب نیز شناخته می‌شود، شرح حال مفصلی است از ادیبان و شاعران.

جغرافیا

«جمهور دانشمندان در این خصوص گفته اند که زمین مانند توپ گرد است و در میان فلک مانند زرده در میان تخم واقع است. نسیم دور آن را احاطه کرده، آن را از همه طرف به طرف فلک می کشد و مردم به روی زمین قرار دارند و آنان نیز دارای اجزای سبک و سنگینند. نسیم اجزای سبک را به طرف بالا و اجزای سنگین را زمین به سمت پایین می کشد؛ چه زمین مانند سنگ مغناطیس است و چیزهای روی آن را مانند آهن جذب می کند و آنچه در زمین از جنبنده و غیر هست، به منزلۀ آهن است.»