نجم‌الدین کبری

احمد بن عمر خَیّوقی خوارزمی شهرت‌یافته به نجم‌الدین کبری (۱۱۴۵، خیّوقِ خوارزم - ۱۲۲۱، اورگنج) صوفی خوارزمی بود.

گفتاوردها

هرکه ما را یار شد ایزد مر او را یار باد

وانکه ما را خوار دید از عمر برخوردار باد

* * *

عمری همگی قرب و لقا کرده طلب		پیدا و نهان از من و ما کرده طلب
کار از دَر دل گشاد هم آخر کار		او بین که کجا و ماکجا کرده طلب

* * *

چون نیست ز هرچه نیست جز باد به دست		چون هست به هرچه هست نقصان و شکست
پندار که هست هرچه در عالم نیست		انگار که نیست هرچه در عالم هست

* * *

عقل از ره تو حدیث و افسانه برد		در کوی تو ره مردم دیوانه برد
هر لحظه چو من هزار دل سوخته را		سودای تو از کعبه به بتخانه برد

* * *

حاشا که دلم از تو جدا خواهد شد		یا با کسِ دیگر آشنا خواهد شد
از مهر تو بگذرد که را دارد دوست		وز کوی تو بگذرد کجا خواهد شد

* * *

در راه طلب رسیده‌ای می‌باید		دامن ز جهان کشیده‌ای می‌باید
بینایی خویش را دوا کن زیراک		عالم همه اوست دیده‌ای می‌باید

* * *

چون عشق به دل رسید دل درد کند		درد دلِ مرد مرد را مرد کند
در آتش عشق خود بسوزد وانگاه		دوزخ ز برای دیگران سرد کند

* * *

ای دیده تویی معاینه دشمن دل		پیوسته به باد بردهٔ خرمن دل
وز دیده به روی دلبران درنگری		وانگاه نهی گناه بر گردن دل

* * *

زان باده نخورده‌ام که هشیار شوم		آن مست نبوده‌ام که بیدار شوم
یک جامِ تجلی جمال تو بس است		تا از عدم و وجود بیزار شوم

* * *

گر طاعت خود نقش کنم بر نانی		وان نان بنهم پیش سگی برخوانی
وان سگ سالی گرسنه در زندانی		از ننگ بر آن نان ننهد دندانی

* * *

ای دل تو بدین مفلسی و رسوایی		انصاف بده که عشق را کی شایی
عشق آتش تیز است و ترا آبی نه		خاکت بر سر که باد می‌پیمایی

* * *

ای تیره شب آخر به سحر مینایی		غمهای منی که خود به سر مینایی
ای صبحِ گران‌رکاب گویی که تو نیز		مقصود دل منی که بر مینایی

* * *