هجویری

علی بن عثمان هُجویری (۱۰۰۹–۱۰۷۲م) صوفی و فقیه ایرانی در سدهٔ یازدهم بود.

گفتاوردها

• «و بدان که علم بسیار است و عمر کوتاه، و آموختن جملهٔ علوم بر مردم فریضه نه… و از عوام گروهی دیدم که علم را بر عمل فضل نهادند، و گروهی عمل را بر علم و این هر دو باطل است؛ از آن که عمل بی علم عمل نباشد. عمل آنگاه عمل گردد که موصول علم باشد تا بنده بدان مر ثواب حق را متوجه گردد.»
• «بدان که اندر شریعت و طریقت مر رقص را هیچ اصلی نیست؛ از آنچه آن لهو بود به اتفاق همه عقلا چون به جد باشد و چون به هزل بود لغوی و هیچ‌کس از مشایخ آن رانستوده است و اندر آن غلو نکرده. وهر اثر که اهل حشو اندر آن بیارند، آن همه باطل بود و چون حرکات وجدی و معاملات اهل تواجد بدان مانند بوده‌است، گروهی از اهل هزل بدان تقلید کرده‌اند و اندر آن غالی شده و از آن مذهبی ساخته و من دیدم از عوام گروهی می‌پنداشتند که مذهب تصوّف جز این نیست، آن بر دست گرفتند؛ و گروهی اصل آن را منکر شدند.»

دربارهٔ او

• اقبال لاهوری، هجویری نامه، ص ۹.

سید هجویر مخدوم امم		مرقد او پیر سنجر را حرم
بندهای کوهسار آسان گسیخت		در زمین هند تخم سجده ریخت
عهد فاروق از جمالش تازه شد		حق زِ حرف او بلندآوازه شد
پاسبان عزت ام الکتاب		از نگاهش خانهٔ باطل خراب
خاک پنجاب از دم او زنده گشت		صبح ما از مهر او تابنده گشت
عاشق و هم قاصد طیار عشق		از جبینش آشکار اسرار عشق

منابع

• دکتر محمد حسن تسبیحی: هجویری نامه، برای کنفرانس حضرت ابوالحسن علی بن عثمان الجلابی الهجویری الغزنوی اللاهوری‘ معروف و مشهور به حضرت داتا گنج بخش لاهوری. چاپ راولپندی، بهمن ۱۳۷۰، فوریه ۱۹۹۲