ضرب‌المثل‌های کردی
| این یک نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌گفتاورد کمک کنید. |
- لووتێکی کا تێری لووتێکی با.
توضیح : کنایه از شاخ فیل افتادن و کسی که زیاد مغرور است .
- له بانۆ زه‌وقه له خوارۆ ته‌وقه .
توضیح : مَثَل چیزی است که ظاهرش با باطنش در تعارض است .
- قه‌ل به قه‌ل ئه لێ روو ڕه‌ش.
توضیح : معادل فارسی : دیگ به دیگ می گه روت سیاه .
- تا دوری سێوی سووری تا نزیکی مارمه‌زووکی.
توضیح : انسان ها تا از هم دور هستند همدیگر را دوست دارند ، اما وقتی در کنار هم باشند آن عطش دوری را ندارند . معادل فارسی : دوری و دوستی
- قسه‌یه گۆشتی پێ ناگری ، گۆشتی پێ دامه‌نه.
توضیح : سخنی که متناسب با شرایط زمانی و مکانی نباشد از به زبان آوردن آن زیانبار می شوی .
- لووتێکی کا تێری لووتێکی با .
توضیح : کنایه از شاخ فیل افتادن و کسی که زیاد مغرور است .
- له بانۆ زه‌وقه له خوارۆ ته‌وقه .
توضیح : مَثَل چیزی است که ظاهرش با باطنش در تعارض است .
- قه‌ل به قه‌ل ئه لێ روو ڕه‌ش.
توضیح : معادل فارسی : دیگ به دیگ می گه روت سیاه .
- تا دووری سێوی سووری تا نزیکی مارمه‌زووکی.
توضیح : انسان ها تا از هم دور هستند همدیگر را دوست دارند ، اما وقتی در کنار هم باشند آن عطش دوری را ندارند . معادل فارسی : دوری و دوستی
- قسه‌یه گۆشتی پێ ناگری ، گۆشتی پێ دامه‌نه.
توضیح : سخنی که متناسب با شرایط زمانی و مکانی نباشد از به زبان آوردن آن زیانبار می شوی .
- له خۆیا سه‌رێ سینیه‌که.
توضیح : کنایه از حلوا پخش نمی کنن است .
- گوڵ بۆی وه‌نه‌وشه نادا.
توضیح : هر گلی بویی دارد .
- برامان برایی ، کیسه‌مان جیایی.
*توضیح : حساب حساب است کاکا برادر .
- ڕه‌فیقی نائه‌هل مه‌که و دۆستی بێگانه ، ئه تکا به‌تانه.
توضیح : رفاقت با نااهلان باعث رسوایی ات میشود.
- شێر به گویچکه ئه‌گرێ.
توضیح : کنایه از شجاعت و شهامت است.
- ڕاس بچو و حاکم مه‌چوو. ( که لهوڕی )
توضیح : سعی کن رفتارت درست باشد تا دچار مشکل و دردسر نشوی .
- قه‌وم گۆشتی یه‌ک بخوا ، زوقوانی یه‌ک ناشکینێ.
توضیح : خویشاوندان هر چند بد باشند ولی در حفظ آبرویت می کوشند.
- سه‌ری قه‌وی ده‌وڵه‌ته ، پێ ی قه‌وی مه‌ینه‌ته.
توضیح :
- ژنێ خاسه ، ده‌م و زوان گلێروێ ، باوان و خه‌زووران وه یه‌ک نێروێ.
توضیح :
- ئه‌گه‌ر گوڵ نیه‌ی دڕکیش مه‌به.
توضیح : اگر عامل خیر نیستی شر هم مرسان.
- دۆس ئه‌وه‌یه بمگرینێ نه‌ک بمکه‌نینیێ.
توضیح : دوست واقعی آن است که مرا بگریاند نه مرا بخنداند.
- قورواق وه قیڕه قه‌وی ناوێ.
توضیح : معادل فارسی : با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود.
- بزنێکی گه‌ڕ ، ڕانێ گه‌ڕ ئه‌کات.
توضیح : کنایه از سرایت فساد از انسانهای فاسد به جامعه است.
توضیح : هر کسی که در این دنیا هست روزیش مشخص و معلوم است.
- رۆزی به قول ناگیرێ.
توضیح : رزق و روزی بیش از حدی که مقدر است با سعی و تلاش به دست نمی آید.
- یه‌ک پێ وه یه‌ک رۆژ ، دوو پێ وه دوو رۆژ.
توضیح : هر چیز به تناسب تکاملش زمانبر است.
- خوا بدا له که‌سێ ، هه‌ر دوو چاوی کوێر ئه‌کا و باڵی ئه‌وه‌سێ.
توضیح : مأیوس شدن از علائم بدبختی است.
- کاری گه‌ن مه‌که و له خوا مه‌لاڵێرۆ.
توضیح : گناه نکردن از توبه کردن آسانتر است.
- نوێژ که‌ری نوورینی ، کار که‌ری شیرینی.
توضیح : نمازگزاردن باعث نورانی شدن چهره و کار کردن باعث جذابیت و دلنشینی انسان می شود.
- ئاو له گه‌وره‌وه ئه‌رژێ.
توضیح : هر کاری از بزرگتر شروع می شود.
- فه‌رزه‌ن خاڵو وه‌ڵووه.
توضیح : اخلاق و رفتار فرزند به دایی اش می رود.
- هه‌وهه‌وی شوێنی گورگ.
توضیح : کنایه از کارهای بیهوده بعد از رخداد فاجعه.
- کوڕی زرنگ بێت تاریکه شه‌و فره‌س.
توضیح : اگر کسی واقعاً خواهان انجام کاری باشد فرصتهای زیادی برای انجام آن دست می دهد.
- به‌ردێ که شێت بیخاته بنی گۆم هه‌زار ژیر ده‌ری نایه‌رێ.
توضیح : دردسری که جاهلان به آسانی آنرا ایجاد میکنند دانایان به این آسانیها نمیتوانند چاره کنند.
- قسه یا له شێت بگره یا له مناڵ .
توضیح : حرفهای صادقانه را از بچه ها و ساده لوحان بشنوید.
هەنگوینم بە زاری تاڵە : یعنی عسل در دهان من تلخ است . کنایه از کاری که بر وفق مراد نیست . بر وفق مراد پیش نرفته است .
لە هەر لایێکۆ بای بێ شەن دەکات :
کنایه از افراد سود جو و منفعت طلب
داره بی شنە دەکا نالەرزێ ; درخت بید برگهایش با باد تکان میخورد پایە اصلی نمیلرزد .