دلکش

عصمت باقرپور معروف به دلکش (۲۲ فوریه ۱۹۲۵ – ۱ سپتامبر ۲۰۰۴) (۳ اسفند ۱۳۰۳ – ۱۱ شهریور ۱۳۸۳) خواننده و بازیگر ایرانی بود. زادهٔ بابُل، حرفهٔ هنری خود از سال ۱۹۴۳م/ ۱۳۲۲ش با خوانندگی در رادیو تهران آغاز کرد. از ۱۹۵۰م/ ۱۳۲۹ش به سینما درآمد و تا ۱۳۵۷ش در فیلم‌های گوناگونی نقش آفرید. پس از انقلاب ۱۳۵۷ از خوانندگی بازماند. به سن ۷۹ سالگی در تهران درگذشت.

دربارهٔ او

• خانمی مانند دلکش، … نقطهٔ سیاهی در زندگی هنری‌اش نبوده.
• … دریغ است این چهرهٔ درخشان عرصهٔ موسیقی قرن، برای جوان‌ترها ناشناخته بماند.
• دلکش وقتی می‌خواند، مملکتی ساکت می‌شد تا صدای او را بشنود.
• هر چند که دلکش از لحاظ قدرت و وسعت صدا در حد و اندازه‌های قمرالملوک وزیری نبود، اما خواننده‌ای بود که همه بزرگان موسیقی او را بالاتر از خود و بقیه می‌دانستند….
• خانم دلکش تنها صدای «چپ‌کوک» زنانه‌ای بود که در خوانندگی «راست‌کوک» هم تبحر داشت.
  • رضا مجرد
• وقتی دلکش می‌خواند، انگار که ترانه‌ای دوصدایی اجرا می‌شود و شنونده تصور می‌کند که صدای بم مربوط به خوانندهٔ مرد و صدای زیر مربوط به خوانندهٔ زن است.
  • غلامحسین بنان
• دلکش تنها خانم خواننده‌ای است که هرگز «فالش» [خارج] نخوانده و همه ملودی و کلام را صحیح اجرا کرده و هیچ‌گونه لغزشی در تحریرها و سکوت‌ها و سایر ظرافت‌ها و ریزه‌کاری‌های خوانندگی او شنیده نشده‌است.
• [در پاسخ به خود دلکش که از وی دربارهٔ بهترین خوانندهٔ زن پرسیده بود] تو او را بهتر از هر کسی می‌شناسی، چرا نمی‌خواهی راحت بگویی دلکش!؟
  • حسین قوامی
• بسیاری از خوانندگان مرد باید بنشینند و با گوش‌سپردن به آواز دلکش، راه و رسم صحیح خواندن را بیاموزند و عجیب این که دلکش نه سولفژ می‌دانست و نه از روی نوشته می‌خواند.
• محمود محمودی خوانساری
• هیچ خواننده‌ای به خوبی خانم دلکش قدرت فراگیری شعر و آهنگ و تلفیق صحیح این دو را ندارد و اگر موجباتی فراهم شود که خانم دلکش برای تحصیل در رشتهٔ موسیقی به اروپا و به خصوص به اتریش سفر کند، نابغهٔ بزرگ موسیقی قرن خواهد شد و قادر خواهد بود بسیاری از هنرآموزان آواز را تا استدای ارتقاء بخشد.
• علی تجویدی
• ایشان دارای یک صدای پرحجم و بسیار گیرا با تحریرهای مخصوص خودشان بودند و کلام را بسیار زیبا و مشخص بیان می‌کردند. به یاد دارم که پدرم می‌گفت، مانند این است که یک آدم بسیار ادیب و باسوادی دارد این شعرها و تصنیف‌ها را می‌خواند.
• همیشه به خاطر دارم شخصیت آوازی خانم دلکش بسیار مردمی بود و نسبت به تصنیفی که اجرا می‌کردند، احساس مسئولیت می‌کردند.
• گر چه رقیب‌هایی خواسته‌اند صدای خانم دلکش را تقلید کنند، اما نتوانسته‌اند؛ چرا که آن آنی که در صدا هست و آن کاراکتر و طنین صدا قابل تقلید نیست.
• سیما بینا
• دلکش خواننده‌ای بود که حتی یک نت عربی و ترکی و فرنگی نخوانده بود. خواننده‌ای بود که فقط آهنگ‌های ایرانی می‌خواند و در ایرانی خواندن، سرآمد دیگران بود.
• جعفر نیاکی
• امشب خوش است عالم و از باده سرخوشم/ساقی بریز بادهٔ دیگر که درکشم
  دلکش بخوان کز آن لب شیرین نوای شور/شور دگر برآورد از جان ناخوشم
  فرهاد اگر به دیدن شیرین خوش است، من/سرمست از ترانهٔ شیرین دلکشم
• علی اشتری

منابع

• مجرد، ناصر. «دلکش مرد؟ نه… دلکش هرگز نمی‌میرد!». گزارش (تهران: ابوالقاسم گلباف)، ش. ۱۵۶ (شهریور و مهر ۱۳۸۳): ۹۱ تا ۹۳. ISSN ۱۰۲۱-۴۵۰X.