پروانه

«رو خبر گنج ز پروانه پرس// حال دل شمع ز پروانه پرس» خواجوی کرمانی

پروانه، حشره‌ای است از راسته پولک‌بالان (Lepidoptera)، از خانواده طبقه‌بندی‌نشده گُرزشاخکان.

ضرب‌المثل

• «یک شمع شبی هزار پروانه کشد.»

پروانه در شعر فارسی

• «از شاخسار شمع شرروار مي‌یرد// پروانه‌ای که گرد تو یک‌بار می‌پرد»
  • صائب تبریزی

• «به خنده گفت که من شمع جمعم ای سعدی// مرا از آنچه که پروانه خویشتن بکشد»
  • سعدی

• «بیاموز تا بد نباشدت روز// چو پروانه مر خويشتن را مسوز»
  • ابوشکور بلخی

• «پر پروانه بسوزد با فروزنده چراغ// چون چخیدن با چراغ روشن زهرا کند»
  • منوچهری دامغانی

• «تعجب نیست گر پروانه در بیرون در سوزد// که شمع کشته روشن در شبستان تو می‌گردد»
  • صائب تبریزی

• «چراغ روی ترا شمع گشت پروانه// مرا ز حال تو با حال خویش پروا نه»
  • حافظ

• «خلقی ز پرتو تو چو پروانه سوختند// کس نیست کز حقیقت رويت نشان دهد»
  • ظهیرالدین فاریابی

• «خودستایی نیست کار شمع ورنه دست شمع// بهر دامنگیری پروانه ما شد بلند»
  • صائب تبریزی

• «دیدی که خون ناحق پروانه شمع را// چندان امان نداد که شب را سحر کند»
  • حکیم شفایی

• «رو خبر گنج ز پروانه پرس// حال دل شمع ز پروانه پرس»
  • خواجوی کرمانی

• «روزی سرت ببوسم و در پایت اوفتم// پروانه را چه حاجت پروانه دخول»
  • سعدی

• «شبی یاد دارم که چشمم نخفت// شنیدم که پروانه با شمع گفت»
  • سعدی

• «که در آن روضه چو پروانهٔ شمع// مست جولان شوم انشاالله»
  • خاقانی

• «کی شود پروانه از آتش نفور// زانکه او را هست در آتش حضور»
  • عطار نیشابوری

• «من نمیگویم سمندر باش یا پروانه باش// چون بفکر سوختن افتاده‌ای مردانه باش»
  • مرتضی‌قلیخان شاملو

• «میان باغ به پروانه بلبلی می گفت// نصیحتـی بشنو تا که رستگار شوی// خدا یکی و محبت یکی و یار یکی// دو دل مباش که بی‌ارج و اعتبار شوی»
  • ناشناس

• «ور چو پروانه دهد دست فراغ بالی// جز بدان عارض شمعی نبود پروازم»
  • حافظ

پروانه در نثر

• «در ميانشان درنگ کردم، زير آسمان بی‌آزار، و به پروانگان چشم دوختم، که لابلای برگ و پونه‌های بيشه پرپر می‌زدند، و به سنبل کوهی چشم دوختم، و به باد ملايم گوش دادم که لای علف‌ها نفس می‌کشيد، و در عجب ماندم که آیا هرگز کسی می‌تواند برای خفتگان خاک آرام به خواب ناآرام بينديشد؟»
  • امیلی برونته، بلندی های بادگیر