قابوس‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌گفتاورد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ویکی‌سازی
FaraBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات:برداشتن الگوی میانبر
خط ۲۷۴: خط ۲۷۴:
==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
{{ویکی‌پدیا}}
{{ویکی‌پدیا}}
{{میانبر}}

نسخهٔ ‏۱۱ اکتبر ۲۰۰۷، ساعت ۱۶:۰۵

قابوس‌نامه کتابی است در اخلاق، تالیف عنصر‌المعالی کیکاوس‌بن اسکندربن قابوس‌بن وشمگیربن زیار و تالیف آن به سال(۴۷۵ قمری) است.

آ

  • «آسودن امروزین رنج فردائین است و رنج امروزین آسودن فردائین.»


ا

  • «از اژدهای هفت سر مترس، از مردم نمام بترس که هرچه وی به ساعتی بشکافد، به سالی نتوان دوخت.»
  • «از چراغی، بسیار چراغ‌ها توان افروخت.»
  • «از دست زن نادوست و ناکدبانو بگریز که گفته‌اند: کدخدا رود بود و کدبانو بند.»
  • «از گرسنگی مردن به که به نان فرومایگان سیر شدن.»
  • «از ما گفتن بود، برگوینده بیش از گفتار نباشد.»
  • «از مردم نمام بترس که هرچه وی به ساعتی بشکافد، به عمری نتوان دوخت.»
  • «اصل مردمی کم آزاری است.»
  • «اگر تو را دشمنی باشد دلتنگ مشو که هرکه را دشمنی نباشد، بی قدر و بها باشد.»
  • «اگر خواهی از پشیمانی دراز ایمن گردی به هوای دل کار مکن.»
  • «اگر خواهی از رنجیدگی دور باشی آن چه نرود مران.»
  • «اگر خواهی از زیرکان باشی در آئینه کسان مبین.»
  • «اگر خواهی از شمار آزادمردان باشی طمع را در دل خویش جای مده.»
  • «اگر خواهی از شمار دادگران باشی زیردستان رابه طاقت خویش نکودار.»
  • «اگر خواهی از نکوهش عامه دور باشی اثرهای ایشان را ستاینده باش.»
  • «اگر خواهی اندوهگین نباشی حسود مباش.»
  • «اگر خواهی با آبرو باشی آزرم را پیشه کن.»
  • «اگر خواهی برتر از مردمان باشی فراخ نان و نمک باش.»
  • «اگر خواهی بر دلت جراحتی نرسد که به مرهم به نشود با هیچ نادان مناظره مکن.»
  • «اگر خواهی برقول تو کار کنند، برقول خویش کار کن.»
  • «اگر خواهی بهترین خلق باشی چیزی از خلق دریغ مدار.»
  • «اگر خواهی بی رنج توانگر باشی بسنده کار باش.»
  • «اگر خواهی پرده تو دریده نشود پرده کس مدر.»
  • «اگر خواهی تمام مرد باشی آنچه به خود نپسندی به دیگران مپسند.»
  • «اگر خواهی تو را دیوانه سار نشمرند، آن چه نایافتنی است مجوی.»
  • «اگر خواهی دراز زبان باشی کوتاه دست باش.»
  • «اگر خواهی در قفای تو نخندند، زیردستان را گرامی دار.»
  • «اگر خواهی در هر دلی محبوب باشی و مردمان از تو نفور نباشند، برمراد مردمان گوی.»
  • «اگر خواهی راز تو دشمن نداند با دوست مگوی.»
  • «اگر خواهی ستوده تر مردمان باشی با آن که خرد از او نهان باشد، نهان خویش آشکار مکن.»
  • «اگر خواهی فریفته نباشی، آنچه ننهاده‌ای برمدار.»
  • «اگر خواهی کم دوست و کم یار نباشی کینه دار مباش.»
  • «اگر خواهی که قدر تو به جای باشد، قدر مردمان نیکو بشناس.»
  • «اگر خواهی که مردمان تو را نیکو گوی باشند، نیکو گوی مردمان باش.»
  • «اگر شراب ندانی خورد زهر است و اگر بدانی خوردن، پادزهر.»
  • «اما تو را در طالع، ذرع سخن نیست که نه به پای چون توئی بافته‌اند.»
  • «اما چون در کارزار باشی آنجا سستی و درنگ شرط نباشد چنان کن که پیش از آن که خصم بر تو شام خورد تو چاشت خورده باشی بر او»
  • «اما مرد تا خفته بود در حکم زندگان نباشد چنانکه بر مرده قلم نیست بر خفته هم نیست.»
  • «اما هرکه را آزمائی به کردار آزمای نه به گفتار که گنجشکی به نقد به که طاووسی به نسیه.»

ب

  • «با دوست و دشمن گفتار آهسته دار و با آهستگی چرب گوی باش که چرب سخنی دویم جادوئی است.»
  • «با درفش پنجه زدن احمقی باشد.»
  • «با مردم بی هنر دوستی مکن که مردم بی هنر نه دوستی را شاید نه دشمنی را.»
  • «بپرهیز از نادانی که خود را دانا شمرد.»
  • «بجز پیرسالار لشکر مباد.»
  • «بسیار گفتن دوم بی خردی است.»
  • «به حهان فرومایه تر از آن کسی نبود که دیگری را بدو حاجتی بود و تواند اجابت کردن و نکند.»
  • «به خویشاوندان کم از خویش محتاج بودن مصیبتی عظیم دان که در آب مردن به که از غوک زنهار خواستن.»
  • «به دست کسان مار باید گرفت.»
  • «به گزاف مخر تا به گزاف نباید فروخت.»
  • «بی سیم ز بازار تهی آید مرد.»
  • «بی شرمی نبود بزرگتر از آنکه به چیزی دعوی کند که بداند و آنگاه بدو دروغزن باشد.»


پ

  • «پیر رعنا مباش که گفته‌اند پیر رعنا بتر از جوان نارعنا.»


ت

  • «تا رنج کهتری بر خویشتن ننهی به آسایش مهتری نرسی.»
  • «تا روز و شب آینده و رونده‌است از گردش حال‌ها شگفت مدار.»
  • «تو چنان زی که اگر نیز دروغی گوئی * راست گویان جهان را زتو باور گردد.»


ج

  • «جواب خصم به زبان تیغ توان داد نه به سپر سلامت جوئی.»
  • «جهان دیدگان را به نادیدگان * نکردند یکسان پسندیدگان.»


چ

  • «چرا ایمن خسبد کسی که با پادشاه آشنائی دارد.»
  • «چرا دوست خوانی کسی را که دشمن دوستان تو باشد.»
  • «چرا زنده شمرد خود را کسی که زندگانی او جز به کام او باشد.»
  • «چرا دشمن نخوانی کسی را که جوانمردی خود، آزار مردمان داند.»
  • «چنان که شیخ ابوسعید ابوالخیر گفته‌است آدمی از چهار چیز ناگزیر بود: اول نانی، دویم خلقانی (جامه کهنه)، سیم ویرانی، چهارم جانانی.»
  • «چنان که عیب دوستی و یا عیب شخص محتشمی بر تو معلوم شود، زنهار مگوئی.»
  • «چون بزه خواهی کرد باری بزه بی مزه نباشد.»
  • «چون بوق زدن باشد در وقت هزیمت * مردی که جوانی کند اندر گه پیری»
  • «چون به گناهی از تو عفو خواهند، عفو کردن را به خویشتن واجب دان اگرچه سخت گناه بود و چون عفو کردی دیگر او را سرزنش مکن و از گناه او یاد میاور که آنگاه همچنان بود که عفو ناکرده‌ای.»
  • «چون چربو از آتش دریغ داری کباب خام آید.»
  • «چون رنج تو بری، کوش که بَر، هم تو خوری.»
  • «چون مرگ تو را نیز بخواهد فرسود * بر مرگ کسی چه شادمان باید بود.»
  • «چون مهمانی کنی از خوبی و بدی خوردنی‌ها عذر مخواه که این طبع بازاریان باشد. هرساعت مگوی که فلان چیز بخور خوب است، یا چرا نمی‌خوری، یا من نتوانستم سزای تو کنم که این سخن کسانی است که یکبار مهمانی کنند.»
  • «چیزی که به دشمنان بمانی بهتر که از دوستان نخواهی.»


ح

  • «حاجت مندی دوم اسیری است.»
  • «حق گوی اگر چه تلخ باشد.»
  • «حکما گفته‌اند کوشا باشید تا آبادان باشید و خرسند باشید تا توانگر باشید و فروتن باشید تا بسیاردوست باشید.»
  • «حکیمی را پرسیدند که دوست بهتر یا برادر گفت برادر نیز دوست به.»


خ

  • «خاموشی دوم سلامت است.»
  • «خانه به دو کدبانو نارفته بود.»
  • «خانه کم آزاران در کوی مردمی است.»
  • «خردمند باشید تا توانگر باشید.»
  • «خرد نگرش و بزرگ زیان مباش.»
  • «خرد نگرش بزرگ زیان باشد.»
  • «خفته را به بانگی بیدار نتوان کرد.»
  • «خفته و مرده از قیاس یکی است.»
  • «خواب مرگی است جزئی و مرگ خوابی کلی.»


د

  • «داد از خویش بده تا از دادده مستغنی باشی.»
  • «داد آبادانی بود و بیداد ویرانی.»
  • «دختر دوشیزه را شوی دوشیزه باید.»
  • «دختر نابوده به، چون ببود، یا به شوی به، یا به گور.»
  • «دد آزموده به از مردم ناآزموده.»
  • «در آب مردن به که از غوک زنهار خواستن.»
  • «دوست را زود دشمن توان کرد، اما دشمن را دوست گردانیدن دشوار بود.»


ش

  • «شرمگنی نتیجه ایمان است و بینوائی نتجه شرمگنی است.»


ق

  • «قناعت دویم بی نیازی است.»


ک

  • «کاهلی شاگرد بدبختی است.»
  • «کم همت را نام برنیاید.»
  • «کوشا باشید تا آبادان باشید.»
  • «که پازهر زهر است کافزون شود * وز اندازه خویش بیرون شود.»


م

  • «ما را صنما همی بدی پیش آری * از ما تو چرا امید نیکی داری.»
«رو رو جانا همی غلط پنداری * گندم نتوان درود چون جو کاری.»
  • «مال را عوض بود جان را نبود.»
  • «مثال پادشاه زادگان مثال مرغابی بود و مرغابی بچه را شنا نباید آموخت.»
  • «مردم بی قدر را زنده مشمار.»
  • «مردم را به مردم آزمای پس به خویشتن که هرکه به کسی نشاید به تو هم نیز نشاید.»
  • «مرگ به دان که نیاز به همسران.»
  • «مستی در قدح بازپسین بود.»


و

  • «و چون خانه خریدی همسایه را حق و حرمت نگهدار که گفته‌اند الجار احق بالصنعه.»
  • «و در مثل گویند: اسب و جامه را نیکو دار تا جامه و اسب تو را نیکو دارد.»
  • «و عیال نابکارآینده گرد مکن که کم عیالی توانگری است.»
  • «و هرگه که از حدیثی به حدیث دیگر روم بسیار بگویم ولیکن گفته‌اند بسیاردان بسیارگوی باشد.»


هـ

  • «هر آدمئی که حی ناطق باشد * باید که چو عذرا و چو وامق باشد.»
  • «هرکو نه چنین بود منافق باشد * مرد نبود هرکه نه عاشق باشد.»
  • «هرکه با رسوا نشیند عاقبت رسوا شود. تنهائی به ز هم جالس بد.»
  • «همچنانکه گفته‌اند الجنون فنون، دیوانگی گونه گونه‌است.»

پیوند به بیرون

ویکی‌پدیا مقاله‌ای دربارهٔ