تصوف

تَصَوُّف (صوفی‌گری)، شاخه‌ای از اسلام؛ از سوی صوفیان، باطنی‌گری و توجه به بُعدِ باطنی اسلام توصیف شده است.

گفتاوردها از صوفیان

تصوف با خدا بودنِ بی‌وابسته است.~جنید بغدادی

صوفی آن است که دل صافی دارد با خدای.~بشر حافی

زمانی بر مردم می‌آید که دل‌ها می‌میرند و تن‌ها زنده می‌شوند.~ابوعبدالله بن جلا

«در ملت ما این است که هر که او را بشناسد او را یاد نتوان کرد که من عرف الله کل لسانه.»

• • بایزید بسطامی از تذکرة الأولیاء
• «زمانی بر مردم می‌آید که دل‌ها می‌میرند و تن‌ها زنده می‌شوند.»
  • ابوعبدالله بن جلا از تذکرة الأولیاء
• «هر که مدح وذم پیش او یکسان باشد او زاهد بود و هر که بر فرایض قیام نماید به‌اول وقت عابد بود، و هر که افعال همه از خدای بیند موحد بود.»
  • ابوعبدالله بن جلا از تذکرة الأولیاء
• «در کودکی پیوسته دلم چیزی از حقیقت درخواست می‌کرد، و از ظاهربینان گریزان بودم، و پیوسته بدان می‌بودم که جز این عامه برآن‌اند چیزی دیگر هست و شریعت را اسراری است جز این ظاهر .»
  • ابوعثمان حیری از تذکرة الأولیاء
• «صوفی آن است که دل صافی دارد با خدای .»
  • بشر حافیاز تذکرة الأولیاء
• «عارفان قومی اند که نشناسند، مگر خدای؛ و ایشان را گرامی ندارند مگر برای خدای .»
  • بشر حافیاز تذکرة الأولیاء
• «هیچ چیزی ندیدم که نه حق را اندر آن بدیدم».
  • محمد بن واسع
• «تصوف آنست که بنده در هر وقتی مشغول به چیزی بود که در آن وقت آن اولیتر.»
  • عمرو بن عثمان مکیاز تذکرة الأولیاء
• «تصوف ایستادن است بر افعال حسن.»
  • ابومحمد رویم از تذکرة الأولیاء
• «تصوف مبنی است بر سه خصلت تعلق ساختن بفقر و افتقار و محقق شدن به بذل و ایثار کردن و ترک کردن اعتراض و اختیار.»
  • ابومحمد رویم از تذکرة الأولیاء
• «تصوف، قطع علایق است و فیض خلایق و اتصال به حقایق .»
  • ابوعثمان مغربی، از تذکرة الأولیاء

از تذکرة الأولیاء، عطار نیشابوری، بخش «ذکرِ جنید بغدادی

• «تصوف آن بود که با خدای باشی بی‌علاقه.»
  • جنید بغدادی،
• «صوفی چون زمین باشد که همه پلیدی دروی افکنند و همه نیکوئی از وی بیرون آید.»
  • جنید بغدادی،
• «تصوف ذکر است باجتماع و وجدی است باستماع و عملی است باتباع.»
  • جنید بغدادی،
• «تصوف اصطفاست هرکه گزیده شده ازماسوی الله اوصوفی است.»
  • جنید بغدادی،
• «صوفی آنست که دل او چون دل ابراهیم سلامت یافته بود از دوستی دنیا و بجای آرنده فرمان خدای بود و تسلیم او تسلیم اسمعیل و اندوه او اندوه داود و فقر او فقر عیسی و صبر او صبر ایوب و شوق او شوق موسی در وقت مناجات و اخلاص او اخلاص محمد ﷺ.»
  • جنید بغدادی
• «تصوف صافی کردن دلست از مراجعت خلقت و مفارقت از اخلاق طبیعت و فرو میرانیدن صفات بشریت و دور بودن از دواعی نفسانی و فرود آمدن بر صفات روحانی و بلندشدن به علوم حقیقی و بکار داشتن آنچه اولیتر است الی الابد و نصیحت کردن جمله امت و وفا بجای آوردن بر حقیقت و متابعت پیغمبر کردن در شریعت.»
  • جنید بغدادی

از تذکرة الاولیاء، عطار نیشابوری، بخش «ذکر ابوالحسین نوری»

• «تصوف دشمنی دنیا است و دوستی مولی.»
  • ابوالحسین نوری
• «تصوف ترک جمله نصیبهاء نفس است برای نصیب حق.»
  • ابوالحسین نوری
• «تصوف آزادی است و جوانمردی و ترک تکلف و سخاوت.»
  • ابوالحسین نوری
• «تصوف نه رسوم است ونه علوم لیکن اخلاقی است یعنی اگر رسم بودی به مجاهده بدست آمدی و اگر علم بودی به تعلم حاصل شدی بلکه اخلاقی است که تحلقوا باخلاق الله بخلق خدای بیرون آمدن نه برسوم دست دهد و نه بعلوم.»
  • ابوالحسین نوری
• «صوفی آن بود که هیچ چیز در بند او نبود و او در بند هیچ چیز نشود.»
  • ابوالحسین نوری
• «صوفیان آن قوم‌اند که جان ایشان از کدورت بشریت آزاد گشته است و از آفت نفس صافی شده و از هوا خلاص یافته تا در صف اول و درجه اعلی با حق بیارامیده‌اند و از غیر او رمیده نه ملک بودند و نه مملوک.»
  • ابوالحسین نوری

درباره تصوف

مولوی

• « مَن اَرادَ اَن یَجلِسَ مَعَ الله فَلیَجلِس مَعَ اهلِ التَّصوُّف» - بخش ۸۳ - دفتر اول

تصوف ایرانی

• «یکی از پرشکوه‌ترین مبارزاتی که طی آن ملتی توانسته است تمام فرهنگ خود؛ را به میدان بیاورد و به پشتوانهٔ آن پوزهٔ اشغالگران را به‌خاک بمالد نهضت تصوف در ایران بوده است.»
  • احمد شاملو
• «در عالَمِ وجود، اصل و اساس را معنی بدانیم، و اهلِ معنی باشیم، باید اعتراف نماییم که عالی‌ترین و شاداب‌ترین میوه‌ای که نهالِ نبوغ و قریحهٔ ایرانی در بوستانِ تمدّن بشری به وجود آورده است؛ همانا اوّل، کیشِ زرتشت است در زمانِ پیش از اسلام، و دوّم طریقه و مذهبِ تصوّف است در دورهٔ اسلامی.»
  • محمّدعلی جمال‌زاده در قصّه نویسی، نشر سخن، ص ۳۹۲