بایزید بسطامی

ابویزید طیقور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی(زاده ی 161 یا 181هـ ق در بسطام-مرگ 234 یا 261 هـ ق در بسطام،قومس،(سمنان کنونی)/804-874 یا 877/8 میلادی) معروف به بایزید بسطامی ملقب به سلطان العارفین از عارف قرن سوم هجری و از بزرگان اهل تصوف است .

آرامگاه بایزید در بسطام،نزدیکی شاهرود،سمنان(قومس قدیم)

گفتاورد

• با یزید را گفتند : روز قیامت که می شود مردم در زیر لوای محمد خواهند بود ، گفت به خدا قسم لواء من از لوای محمد بزرگتر است ( که پیغمبران و خلایق در تحت لوای من باشند ) .
• میگفت: آتش جهنم چیست ؟ اگر ببینم آنرا به یک طرف لباس خود آن را خاموش می کنم .
• نقل است که بایزید گفت : حق تعالی سی سال آینه ی من بود اکنون من آیینه ی خودم یعنی آنچه من بودم نماندم که من و حق شرک است ، چون من نماندم حق تعالی آینه ی خویش است . اینک بگویم که آینه ی خویشم ، حق است که به زبان من سخن گوید و من در میان ناپدید .
• مولوی درباره ی ادعای الوهیت بایزید می گوید :

با مریدان آن فقیر محتشــــم

با یزید آمد که یزدان نک منم

گفت مستانه عیان آن ذوفنون

«لاالــه الاها انـا فـاعـبــــدون»

نیست اندر جبه ام الا خــدا

چند جویی در زمین و در سما

• «سبحانی ما اعظم شأنی ....» یعنی « منزهم من که شأن و منزلت من برتر است »
• «لا اله الا انا» (جز من خدایی نیست )
• گفته : حج کردم در سال اول . خانه را دیدم و در حج دوم صاحب خانه را دیدم و خانه را ندیدم و در حج سوم نه خانه را دیدم و نه صاحبخانه را .

درباره او

• «آن خلیفهٔ الهی، آن دَعامهٔ نامتناهی، آن سلطان العارفین، آن حجة الحق اجمعین، آن پُختهٔ جهانِ ناکامی، شیخ بایزید بسطامی- رحمة الله علیه.اکبر مشایخ بود، و حجت خدای بود، و خلیفهٔ بحق بود، و قطب عالم بود، و مرجع اوتاد.و ریاضات و کرامات و حالات و کلمات او را اندازه نبود. و در اسرار و حقایق نظری نافذ و جدی بلیغ داشت. و دایم در مقام و هیبت بود، غرقهٔ انس و محبّت بود، و پیوسته تن در مجاهده و دل در مشاهده داشت. و روایات او در احادیث عالی بود و پیش از او کسی را در معانی طریقت چندان استنباط نبود که او را...»
  • عطار نیشابوری در تذکرة‌الاولیا صفحه 56

• «بایزید در میان ما چون جبریل است در میان ملایکه».
  • جنید بغدادی

هم‌چنين آن جعفرصادق لقب		آن امام پاك پاكيزه نسب
چشم و دل بگشود چو طيفور را		بايزيد آن پاي تا سر نور را
پير بسطام از دمش شد زنده‌دل		صاحب دل آمد و فرخنده دل
گشته مأذون اجازت زان جناب		سلسله جاري شده زان مستطاب
جـمله درويشان شطـاري لقب		خرقه بگـرفته از آن كامل ادب

• • ميرزا محمدتقي ملقب به مظفرعليشاه كرماني

• «بایزید بسطامی که به حق او را باید سلطان العارفین گفت، یکی از پیشتازان تصوف و عرفان است. او در حالی که از توحید سخن می گوید، با مطرح ساختن عشق الهی، مردم را به محبّت به دیگران و دوست داشتن همه ی آفریدگان خدا تشویق می کند. بایزید مکتب انسانیّت را تحت لوای عرفان در زمانی شروع کرد که مبارزه ی فرهنگ بیگانه، خاطر ایرانیان را نگران ساخته بود. او با سخنان بدیع خود فرهنگ ایرانی را از دستبرد اجانب دور نگهداشت.»
  • دکتر جواد نوربخش (نورعلیشاه کرمانی)

• «بایزید و حلاج از اصحاب تجرید بودند و اقمار آسمان توحید. چون دلهای آنان به نور پروردگارشان روشن شد، راز آشکار نهانی را فاش کردند و خداوند که همه چیز را به گفتن واداشته، آنها را به گفتن آورد. حق بر زبان اولیای خدا به سخن می آید.»
  • شیخ اشراق

• «روزی شیخ ابوالحسن خرقانی شاگردی را گفت: چه بهتر بودی؟ شاگرد گفت: ندانم. گفت: جهان پر از مرد همه همچون بایزید.»
  • ابوالحسن خرقانی

• « سیاح بحر تجرید طیرِ و کر تفرید، صلصل مست توحید، طیفور بن عیسی بایزید بسطامی، او بود که کراماتش چون آفتاب پیدا بود. امروز از آن پیداتر، در هوا بپریدی، و پای به نهر بلخ باز آن سوی نهادی بی کشتی.»
  • روزبهان بقلی