خاقانی

خاقانی شروانی، یکی از بزرگترین قصیده‌سرایان ایرانی است. زادگاه وی شروان و به تاریخ (۵۲۰ هجری قمری)است. او در سال (۵۹۵ هجری قمری) در تبریز درگذشت.

دارای منبع

دیوان اشعار

• «آن مصر مملكت كه تو ديدی خراب شد// وآن نيل مكرمت كه شنيدی سراب شد»
• «از مزاج اهل عالم مردمی كم جوی از آنك// هرگز از كاشانه كركس همايی برنخاست»
• «باور نكردمی كه رسد سوی كوه، كوه// مـردم رسد به‌مردم باور بكردمی// كوهی بود تنم كه بدو كـوه غم رسيد// من مردمم چرا نرسيـدم به‌مردمی»
• «جان صرف كند در آرزویم// گر خود همه شير مرغ جویم»
• «خصم تو كور و تو آئينه// كور آئينه شناسد؟ هيهات»
• «دورنگی ِ شب و روز ِ سپهر بوقلمون// پرند عمر تورا می‌برند رنگ و بها»
• «همتت در جهان نمی‌گنجد// هفت دریا سـبو نمی‌دارد»

امثال و حکم - دهخدا

• «خركی را به‌عروسی خواندند// خر بخنديد و شد از قهقهه سست// گفت من رقص ندانم به‌سزا// مطـربی نيز ندانم به‌درست// بهر حمالی خواننـد مرا// كآب نيكـو كشـم و هيـزم چست»
• «شیر برفینم، نه‌آن شیری که بینی صولتم// گاو زرینم، نه‌آن گاوی که یابی عنبرم»
• «نشاید بردن اندُه را به‌اندوه// نشاید کوفت آهن جز به‌آهن»
• «وصل تو بی‌هجر توان ديدنی// گوشت جدا كی شود از استخوان.»

قصیده ایوان مدائن از دیوان خاقانی

• «ما بارگه دادیم، اين رفت ستم برما// بر قصر ستم‌کاران گوئی چه‌رسد خزلان»

قصیدهٔ اصفهان

• «نکهت حور است يا صفای صفاهان// جبهت جوز است يا لقای صفاهان// ديو رجيم، آن‌که بود دزد بيانم// گر دم طغيان زد از همای صفاهان// او به‌قيامت سپيدروی نخيزد// زانکه سيه بست برقفای صفاهان// اهل صفاهان مرا بدی زچه گويند// من چه خطا کرده‌ام بجای صفاهان...// کردهٔ ِ قصار، پس عقوبت حداد// اين مثل است آن ِ اوليای ِ صفاهان»

بدون منبع

• «مرد که فردوس دید، کی نگرد خاک‌دان// وآن‌که به دریا رسد، کی طلبد پارگین»

درباره خاقانی

• «سخن آن بود کز اول نهاد استاد خاقانی// به مهمانخانه گیتی پی دانشوران خوانش»
  • عبدالرحمن جامی
• «کيست که پيغام من به‌سوی شروان برد// يک سخن ازمن بدان مرد سخندان برد// گويد خاقانيا! اين‌همه ناموس چيست// نه هرکه دو بيت گفت، لقب زخاقان برد»
  • جمال‌الدین عبدالرزاق
• «همی گفتم که خاقانی دريغا گوی من باشد// دريغا من شدم آخر دريغا گوی خاقانی»
  • نظامی