جمشید

جمشید چهارمین پادشاه کشور یا ملّت ایران در شاهنامه است که هفتصد سال حکمرانی نمود.

درباره جمشید

در شاهنامه

چو گیتی سرآمد بر آن دیوبند// جهان را همه پند او سودمند
گرانمایه جمشید فرزند اوی// کمر بست یک دل پر از پند اوی
برآمد برآن تخت فرخ‌پدر// به رسم کیان بر سرش تاج زر

دستاوردهای جمشید

پنجاه سال نخست: ابزار جنگ

نخست آلت جنگ را دست برد// در نام‌جُستن به گردان سپرد
به فر کیی نرم کرد آهنا// چو خود و زره کرد و چون جوشنا
چو خفتان و چون تیغ و برگستوان// همه کرد پیدا به روشن روان

پنجاه سال دوم: جامه

دگر پنجه اندیشهٔ جامه کرد// که پوشند هنگام ننگ و نبرد
ز کتان و ابریشم و موی قز// قصب کرد پرمایه دیبا و خز
بیاموختشان رشتن و تافتن// به تار اندرون پود را بافتن

پنجاه سال سوم: گروه‌بندی مردمان به چهار دسته

ز هر پیشه‌یی انجمن کرد مرد// بدین اندرون پنجهی نیز خورد
گروهی که آتوربان خوانیش// به رسم پرستندگان دانیش...

صفی بر دگر دست بنشاندند// همی نام تیشتاریان خواندند...

بسودی سه دیگر گره را شناس// کجا نیست از کس بریشان سپاس...

چهارم که خوانند اُهتوخوشی// هم از دست‌ورزان با سرکشی...

پنجاه سال چهارم: ساختن بناها، به دست آوردن گهرها و بوهای خوش و پزشکی

چو گرمابه و کاخ‌های بلند// چن ایوان که باشد پناه از گزند...

به دست آمدش چند گونه گهر// چو یاقوت و بیجاده و سیم و زر...

چو بان و چو کافور و چون مشک ناب// چو عود و چو عنبر چو روشن‌گلاب...

پزشکی و درمان هر دردمند// در تندرستی و راه گزند...

پنجاه سال پنجم: ساخت کشتی

گذر کرد از آن پس به کشتی بر آب// ز کشور به کشور، چن آمد شتاب

پنجاه سال ششم: ساخت تخت جمشید و نوروز

به فر کیانی یکی تخت ساخت// چه مایه بدو گوهر اندر نشاخت
که چون خواستی، دیو برداشتی// ز هامون به گردون برافراشتی...

به جمشید‌بر گوهر افشاندند// مر آن روز را روز نو خواندند
سر سال نو، هُرمز فَورَدین// برآسوده از رنج تن، دل ز کین
بزرگان به شادی بیاراستند// می و جام و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار// به ما ماند از آن خسروان یادگار

سرانجام جمشید

چو ضحاکش آورد ناگه به چنگ// یکایک ندادش سخن را درنگ
بد ارّه‌ش سراسر به دو نیم کرد// جهان را ازو پاک پر بیم کرد
شد آن تخت شاهی و آن دستگاه// زمانه ربودش چو بیجاده کاه